Etxaurin bizi da aspaldi Mikel Zabalza alpinista (Iruñea, 1970), Pirinioak gertu izateko. Goi mailako alpinismoan eta eskaladan aritzen da, ezezagunak diren bideak esploratzen eta mendiak sakon ezagutzen. Goian zerua eta behean lurra (Sua edizioak) liburuan bildu ditu bere ibilbide luzean izan dituen abenturak eta espedizioak.
Nondik sortu zen liburua idazteko ideia?
Aspalditik neukan buruan, eta gertukoek animatu ninduten; esaten zidaten hainbeste lekutan egon naizenez zerbait idatzi beharko nukeela. Pixkanaka aritu naiz nire bidaiei buruz idazten: kapituluak idatzi, irakurri eta berridatzi. Prozesu motela izan da, urtebetekoa.
Liburua alpinistek bakarrik irakur dezakete?
Ez. Eskalatzaileak edo alpinistak ez direnek ulertzeko moduko hizkuntzan idatzi nahi nuen. Liburua alpinisten hurrengo belaunaldientzako motibazio motorra izatea gustatuko litzaidake, baina baita irakurtzeko entretenigarria izatea ere.
Goian zerua eta behean lurra. Bien artean egoten zara erosoen?
Bai. Mendia da nire unerik beroenak aurkitzen ditudan lekua. Halaber, izenburuak Espainiako haitz bide bati egiten dio erreferentzia, Europako mendietan dagoen bati.
Zure familia ez zen mendizalea. Nondik piztu zitzaizun pasioa?
Iruñean mendizaletasun handia egon da beti, jendeak uste baino askoz handiagoa. Horrek eragina izan zuen nigan, baina etxean bederatzi seme-alaba ginen, eta gurasoek nahikoa zuten familia aurrera ateratzearekin. Mendi talde batean eman nuen izena 10 urte nituenean, eta hor hasi nintzen lehen txangoak egiten; kanpaldiak ere egiten genituen. Hasieran, Iruñerriaren inguruko mendietara joaten ginen. Gero, lagunekin joaten hasi nintzen, 14 urtetik aurrera.
Nola bihurtu zenuen zaletasuna lanbide?
Mendiko gidari izateko prestakuntza egin nuen, baina helduagoa nintzenean amaitu nuen, ez bainuen gertuko erreferenterik mendiko gidari lanean. Ez zitzaidan hainbeste axola zertan lan egin; eskalatu besterik ez nuen nahi. Unibertsitateko ikasketak amaitu nituenean egin nuen lehen espedizioa, 1992an, eta asko markatu ninduen.
Nolakoa izan zen espedizio hura?
Bidaia horren ezaugarria ausardia izan zen. Bi mutil gazte ginen Himalaian, Fermin Izko laguna eta biok, oso esperientzia gutxirekin baina gogotsu. Orain, atzera begiratu eta ohartzen naizenean zer egin genuen baldintza horietan eta adin horrekin, harritu egiten naiz. Baimenik gabe joan ginen, laguntzarik gabe; ez genuen komunikatzeko aukerarik, eta erabat bakartuta geunden. Zerbait gertatuz gero, inork ez zekien non geunden. Oso ausartak izan ginen, eta esperientzia horrek markatu ninduen.
Liburuan diozunez, ibilbidea zenbat eta urrutiagokoa izan, orduan eta hobeki. Zergatik?
Pertsona bakoitzaren DNAn dagoen zerbait dela uste dut, baina abentura nahi izan dut beti. Abentura, ezezaguna denarekin lotuta dagoen hori. Ziurgabetasun handia izateak eta aurkitzen dituzun zailtasunei aurre egin behar izateak asko motibatzen nau. Munduan zehar eskalatzea eta bidaiatzea interesatzen zait; urrutiko lekuetan eskalatzea da ilusioa pizten didana.
Zenbat bide ireki dituzu?
120 inguru.
Espedizioetan zer eramaten duzu motxilan?
Jarduera motaren arabera, pixka bat aldatzen da. Jarduera batzuetan, motxilan sartzen zaizunarekin bakarrik ibiltzen zara, eta gehiegizko pisua zure etsaia da. Ezinbestekoa dena eraman behar duzu, eta hortik erdia kendu. Baina gauza batzuk ezin dira falta izan motxilan: gasa, adibidez. Gasik gabe ez baitago urik, eta urik gabe, bizitzarik ez.
Arriskua eta alpinismoa lotuta daude ezinbestean?
Bai. Arriskua berezkoa da alpinismoan. Badakigu jarduera arriskutsua dela eta ahalik eta neurri gehien hartzen ditugu arrisku horren ondorioak ez pairatzeko: erabaki librea da. Batzuek alpinismo mota jakin bat praktikatu nahi dute, non arriskua ahalik eta gehien gutxitzen den kanpo laguntzari esker, baina, jolas horretan, bakoitzak bere arauak jartzen ditu. Alpinismoan kode etiko bat dago.
Kode etiko horren parte da elkarri laguntzea?
Bai, garrantzitsua da. Alpinismoa oso solidarioa da: bat jaisten bada, denak jaisten gara. Nor berean ibiltzen bada eta zerbait gertatzen bada, baliteke norbait bakarrik geratzea eta ezbeharren bat izatea. Beti bizi izan dudan alpinismoan elkarlana da nagusi.
Pirinioak munduko mendirik onenak direla diozu. Zergatik?
Hobekien ezagutzen ditudan mendiak direlako, gehien maite ditudanak. Azkenean, zerbait maitatzeko ondo ezagutu behar duzu, eta ni astero joaten naiz Pirinioetara. Urduria naizenez gero, ibilbide berriak bilatu ohi ditut, eta benetako altxorrak aurkitu ditut.
Zer sentitzen duzu gailurrera iristean?
Askotan hunkigarria da, denok nahi dugun zerbait. Baina gailurra bidearen beste puntu bat da: bidaia da garrantzitsuena. Zenbat eta zailagoa izan ibilbidea, orduan eta balio txikiagoa hartzen du puntu goren horrek.
LOTSABAKO
