Libe Jusue: «Esanguratsua da Erriberan kirola euskararekin lotzea»

Bazen behin Santxikorrota deitzen zen bidelapur bat, Robin Hooden antzera boteretsuei lapurtu eta bertzeei laguntzen ziena, eta gero Bardean barna ihes egin. Urriaren 4an, Arguedasen korri eginen dute gogorarazteko bertze lasterketa bat ere martxan dagoela: euskararena, hain zuzen. Helmuga datarik gabeko maratoia da, Pirinioetako aldapen gisakoez betea. Izan ere, hizkuntza bat normalizatzea ultratrail guzietan handiena da. Agerraldia elkarteko kide Libe Jusuek (Tutera, Nafarroa, 1995) azaldu du lasterketaren helburua dela euskarak presentzia hartzea karrikan.

Zer da Santxikorrota lasterketa?

Bardeatik igaro eta Arguedasen bukatzen den lasterketa bat da. Aurten hirugarren aldiz egingo dugu, eta bi ibilbide daude aukeran. Luzeak 21,8 kilometro ditu, eta motzak, berriz, 7,28 kilometro. Lehenengo distantzia kirol asko egiten duen jendearentzat pentsatua dago, eta bigarrengoa, berriz, herrikoiagoa da, gure helburua ahalik eta jende gehienek parte hartzea baita. 

Zer ikusiko dute lasterkariek bidean?

Bardea izango da paisaia nagusia, eta Bardearekin lotutako leku esanguratsuenetatik pasatuko dira korrikalariak; Castildetierra muinotik, esaterako. Lasterketa motza luzearen barruan dago, baina distantzia laburra egingo duten partaideak herritik gertuago hasiko dira. Erdigunean bukatuko dute, Arguedasko plazan, hain justu. Gainera, Santxikorrota tontorra ezagutzeko aukera ere izanen dute.

Izen bereko pertsonaia batek ere zeharkatu zituen paraje horiek, ezta?

Bai, XV. mendean Santxikorrota izeneko bidelapur bat bizi izan zen. Bardearen inguruko jauntxoei lapurtzen zien, Robin Hooden antzera. Pertsonaia historiko horri erreferentzia txiki bat egiteko jarri genion lasterketari haren izena.

Zerk egiten du bereizgarri kirol proba hori? 

Euskal Herrian 21 kilometroko lasterketa asko daude, baina Santikorrota da Bardean barrena egiten den lehenengoa. Oso esanguratsua da Erriberan kirola euskararekin lotzea. Komunikazioa eta kartelak euskaraz hedatzen ari gara, eta euskarak presentzia hartu du kalean, eta inguruan normaliza dadin laguntzen du.

Nolakoa da euskararen egoera Erriberan? 

Ez dago bere onenean. Gero eta ekinaldi gehiago daude euskararen alde, baina euskararenganako gorrotoa ere hor dago, eta zenbait lekutan areagotu egin da euskararen kontrako jarrera.

«Gero eta ekinaldi gehiago daude euskararen alde, baina euskararenganako gorrotoa ere hor dago, eta zenbait lekutan areagotu egin da euskararen kontrako jarrera»

Beraz, lasterketaren bidez, gogoraraziko duzue euskararen aldeko iraupeneko lasterketak martxan dirauela?

Egin beharreko bidea luzea da, baina lanean jarraituko dugu; izan ere, ezer egin ezean, euskararen presentzia desagertu egingo litzateke. Horregatik, oso garrantzitsuak dira egiten diren ekinaldi eta ekintza guztiak, bai hezkuntzan, eta baita hezkuntzatik kanpo ere.

Espainiak gune militarizatu bat du Bardean, eta zuek euskararen alde eginen duzue korri inguru horretan. Horrek sinbolikoki balio erantsia du, ezta?

Bardean ezin da edonondik pasatu, natura erreserba zaindu behar baita. Horrez gain, base militarra dago, eta horregatik izan genituen hainbeste traba hasieran, perimetroko zonaren ondotik pasatzen baikara justu. Hasieran pixka bat kostatu arren, behin hori konponduta, nahiko ongi joan da dena, eta Arguedasko Udalak asko lagundu gaitu hasiera-hasieratik.

Zer espero duzue aurtengo aldiaz?

Lehenengo urtean 60-70 parte hartzaile inguru eduki genituen, eta iaz, berriz, 130. Urtez urte gero eta gehiagok markatzen dute agendan gure lasterketa: komunitatea sortzen ari gara. Espero dugu aurten jende pixka bat gehiago animatzea iaz baino.

Badago berrikuntzarik aurten?

Iaz egun osoko egitaraua antolatzen hasteko apustua egin genuen. Aurten, Unai Alaba historian graduatuak bisita gidatua egingo du herriko kobazuloetan barrena. Jende guztiak ez du korrika egiten, eta, behin Arguedasera etorrita, lekua ezagutzeko aukera aparta da.

Izen ematea zabalik dago, ezta?

Agerraldia.eus orrian eman daiteke izena. Bertan ageri dira lasterketaren nondik norako guztiak: prezioaren inguruko xehetasunak, dortsal banaketa, lekua, ordutegiak eta hornidura postuak, besteak beste.

Zer da Agerraldia?

Errigoran sortutako ekinaldi bat da, eta euskara sustatzea, normalizatzea eta erabilera bultzatzea du helburu. Esparru akademikotik kanpo dauden ekinaldiak bultzatzen ditugu. Adibidez, ludotekak egiten ditugu hainbat eskolatan, hala nola Zarrakaztelun, Tuteran eta Tafallan. Horrez gain, gauza berriak sortzen ere laguntzen dugu: Union Tutera futbol taldea, besteak beste.