Baionako Auzitegiak mezu argia helarazi dio Ipar Euskal Herriko mugimendu militanteari. Espekulazioa salatzeko okupazio ekintza batean parte hartzen duenak mila euroko isuna jaso dezake. Hala erabaki du Hazparneko (Lapurdi) Puyo agentzian sartu zirenen kontrako epaiketan. Gisa bereko ekintzengatik aurrekariak zituzten hiru auzipetuei mila euroko isuna jarri die epaileak; gainerako laurei, 500 eurokoa, gibelapenarekin. Alain Larrea defentsako abokatuak erran du neurriz kanpokoa dela nola aztertua izan den gertakaria: «Afera honek ez zuen merezi hainbeste denbora eman genezan auzitegi batean».
Funtsean, azken urteetan ohikoak bilakatu diren gertakariak daude auziaren oinarrian: salmenta espekulatibo bat, eta hura salatzeko ekintza. 2024ko urtarrilean protesta antolatu zuen Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboak, Aiherrako (Nafarroa Beherea) Etxexuria baserriaren salmenta gaitzesteko. 2017an 250.000 eurotan erosi zuten jabe berriek; bost urte berantago, 1.600.000 eurotan jarri zuten salgai Puyo Immobilier agentziaren bidez: jatorrizko prezioa halako sei.
Arberoa Lurra eta Etxebizitza kolektiboko kideek protesta antolatu zuten, eta Puyo agentziaren barnera sartu ziren, higiezin agenteari haien kexua adierazteko. Aulki batzuk mugitu zituzten, pankartak eskegi, eta pegatina batzuk itsatsi. Horrez gain, armairu bateko giltza eta aire giroturako sistemaren kontrolagailua desagertu zirela erran zuen agentziaren jabeak. Ondoko hilabeteetan, bost pertsona jendarmeriara deitu zituzten, tartean Arño Gaztanbide Aiherrako auzapeza, miaketak izan ziren, eta bi pertsona atxilotu zituzten. Behin baino gehiagotan salatu dute «neurrigabea» dela ekintzari emandako erantzuna.
Espekulazioa auzitan
Zazpi auzipetuek euskaraz mintzatzeko eskatu dute epailearen aitzinean, baina hark uko egin die. Ondorioz, lekukoen hitza baizik ez du entzun epaimahaiak. Ipar Euskal Herrian etxebizitzarekin dagoen arazoa eta salmenta espekulatiboek eragiten duten kaltea aipatu dituzte hurrenez hurren, Oihana Bordarranpe Donamartiriko laborariak (Nafarroa Beherea), Peio Dufau EH Baiko diputatuak eta Gaztanbidek.
Bordarranpek erran du «maiz» ikusten direla bertako bizitegiak erosten beste lurraldeetatik etorritako ahalmen ekonomiko handiagoko jendeak: «bigarren etxebizitza edo turismorako bizitegi bilakatzen dira». Beste elementu bat ere aipatu du: salmenten prezioaren emendatzeak herentziaren gastuak ere emendatzen ditu. Ondorioz, batzuk saltzera behartuak dira. «Nire kasuan, aita zendu baino bi urte lehenago segurtatu genuen segida; bestela, nire bizitegia eta lan tresna galduko nituen».
Dufauk Lapurdin izandako hainbat kasu aipatu ditu etxebizitzaren merkatua «kontrolik gabe» dagoela azaltzeko, eta erran du berak ere gisa bereko ekintzetan parte hartu izan duela. «Bruno Lemaire ministroaren bigarren etxebizitzan teilak kendu nituen». Laborantza lurrak zaintzeko Frantziako Asanblean aurkeztu duten lege proposamena ere aipatu du Dufauk. Arbonako okupazioaren ondoren hasi ziren lantzen; halako ekintzak beharrezkoak direla erran du. Ohartarazi du ere okupazio hartan egon zirela, besteak beste, Vincent Bru diputatu ohia eta Jean Rene Etxegarai Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria. Denak erruduntzat jo beharko liratekeen galdetu du. «Baina, bereziki, denak gara biktimak».
Gaztanbidek erran du «osoki bat» egiten duela auzipetuen borrokarekin. «Borroka noblea da». Adierazi du herriko etxe gisa ahal duten guzietan esku hartzen entseatzen direla. Auzi hau «gehiegizkoa» da.
Espekulatzaileak biktima
Etxebizitzaren saltzailea eta Puyo agentziako burua «biktima» gisa aurkeztu ditu prokuradoreak zigor eskaera egiteko tenorean, salmenta eteteko presioa jasan zutela erranez. Alain Larrea abokatuak erantzun dio jabeak adierazi zuela ez zuela ez bortizkeriarik ez mehatxurik jasan. «Bere adierazpenetan argi erraten du: ez zuen Aiherran espekulatzaile gisa ikusia izan nahi. Horregatik apaldu zuen salmenta prezioa».
Halaber, testuingurua kontuan hartzeko eskatu dio epaimahaiari, etxebizitzaren arazo larria hizpide hartuta. Parekatzea ere egin du: «Okupazioak ordu eta erdi iraun zuen. Demagun Coordination Rurale laborari sindikatuak egin zuela, eta ongarria isuri zutela agentziaren gainera. Seguruenik ez zen auzipetzerik ere izanen».
