«Hau gobernu zintzoa da, eta ez dago ustelkeria zantzu bakar bat ere. Kontrakoa esatea gezurra esatea da». Maria Txibite Nafarroako Gobernuko lehendakariak bere hitzaldiaren bukaera aldera soilik egin dio aipamena Koldo auziari eta, Nafarroako Gobernuaren gardentasuna aldarrikatzeaz gain, aukera baliatu du UPNri mezu zuzena bidaltzeko: «[Ustelkeria dagoela diozuenean] ez duzue soilik gobernu hau susmopean jartzen, administrazioa bera jartzen duzue susmopean. Edukiontziak bide erdian iraultzea bezain antisistema da gezurrak zabaltzea, instituzioak eta demokrazia higatzeko xedez. Gero ez zaitezte harritu eskuin muturrak gainetik pasatzen bazaituzte, zuek zeuek ari baitzarete lan zikina egiten».
Nafarroako egoerari buruzko eztabaida egin dute gaur parlamentuan, eta gobernuko lehendakariak bi puntu nagusi nabarmendu ditu ordubeteko mintzaldian: batetik, erkidegoaren «hazkundea»; bestetik, eskuin muturraren mamua. Gobernua sendo ikusten du Txibitek, eta uste du soka luzea duela oraindik. Horregatik, UPN eta Vox taldeei esan die «esperantza oro galtzeko», ez baitute gobernua eraitsiko: «Ez duzue gobernua eroraraziko. Are, aurrera egiteaz gain, gogo are handiagoarekin lan eginen dugu Nafarroaren alde».
Erkidegoaren egoerari buruzko eztabaidak ikusmin handia piztu du. Horren ikusgarri, gaur goizean Nafarroako Legebiltzarrean izan direnak, osoko bilkura ikusten. Gonbidatuen harmailan izan dira, besteak beste, EAJren eta EBBko lehendakari Aitor Esteban, Geroa Baiko senatari eta Nafarroako lehendakari ohi Uxue Barkos, UPNko presidente Cristina Ibarrola eta EH Bilduren Nafarroako koordinatzaile Miren Zabaleta.
Nazioarteko egoerari begira abiatu du hitzaldia Txibitek. Zehazki, AEBetako egoerari eta «mundu osora zabaltzen ari den trumpismoari» begira. Lehendakariaren esanetan, herritarrak hasiak dira fenomeno horretaz jabetzen eta haren ondorioak pairatzen, «hala nola eskubideen eta askatasunen murrizketa eta erakunde demokratikoak suntsitzeko asmo argia» pairatzen. Eta eskuin muturreko populismo horren kontrakotzat jo du Nafarroako Gobernuan indarrean dagoen eredua: «Bizi kalitate oneneko erkidegoa gara, eta egonkortasun politikoa eta instituzionala eskaintzen dugu».
«Edukiontziak bide erdian iraultzea bezain antisistema da gezurrak zabaltzea, instituzioak eta demokrazia higatzeko xedez»
MARIA TXIBITE Nafarroako Gobernuko lehendakaria
Nafarroako Gobernuko lehendakariak ongizate horren adibidetzat jo ditu ekonomiaren hazkundea, enpleguaren sorrera eta gizarte zerbitzuen indartzea: «Hazkunde betean den ekonomia batean oinarritzen dira gure bizi baldintzak. Legealdi hau bukatu baino lehen, UPNk 2015ean utzitako %19ko zorra erdira murriztea lortuko dugu», esan du. Aurtengo aurrekontu proiektuaren garrantzia ere azpimarratu du Txibitek, «zerbitzu publikoak blindatzeko» tenorean: «Aurrekontuek 6.700 milioi euroak gaindituko dituzte, eta, beste behin ere, konpromiso osoa izanen dute garapen ekonomikoarekin eta inbertsio sozialarekin, baliabideen erdiak baino gehiago erabiliko baititugu helburu horietan».
Zerbitzu publikoak Nafarroako Gobernuaren ereduaren «zutabe nagusiak» direla berretsi du lehendakariak: «Eta horiek defendatzeko eta zaintzeko deia egin nahi diet publikotasunean sinisten duten guztiei. Ez diezaiegun argudiorik eman publikoa motozerrarekin kimatu nahi duten horiei».
Zergak eta industria
Txibitek garrantzia eman die legebiltzarrean onartu asmo dituzten zerga neurriei ere: «Horiei esker, hobera eginen du 340.000 pertsonaren baino gehiagoren tributazioak, eta ez da edonolako urratsa, Nafarroako zergadunen %70 baitira horiek». Sozietate zerga ere aipatu du, «enpleguarekin, berdintasunarekin eta lan istripuen aurkako borrokarekin konprometituta dauden enpresak saritzeko» neurri gisa.
Hain zuzen, enpresei eta industriari buruz luze solastatu da lehendakaria. Haren esanetan, gobernua jakitun da bigarren sektoreko enpresa eta behargin askok dituzten zailtasunez: «Horregatik, ahalegin handia egiten ari gara berrindustrializazioan eta langileei beste enplegu bat emateko eginkizunean». Hala ere, gehitu du langileen eskubideak ere zainduko dituztela, eta adibidetzat jo du BSHren itxiera: «Adi egonen gara, eta jokabide zalantzagarri edo legez kanpoko bat atzemanen bagenu, esku hartuko genuke».
Bigarren sektorea indartzeko xedez, Industriaren Foru Lege berri bat onartzeko asmoa agertu du, helburutzat hartuta BPGaren %2ra handitzea industriari eta enpresei «sostengua» emateko diru saila —gaur egun %1,4 erabiltzen da horretarako—. Lehentasunezko alorren artean aipatu ditu auto elektrikoen ekoizpena, nekazaritzako elikagaien sektorea eta energia berriztagarriak.
Pobrezia eta gorroto diskurtsoak
Arrakala sozialak gainditzeko beharraz ere hitz egin du Txibitek. Nabarmendu duenez, gizarte bazterketa eta pobrezia tasa txikienak dituen erkidegoetako bat da Nafarroa, babes sozialeko politikei esker: «Bizitzeko oinarrizko baliabideak emateaz harago, saiatzen gara formakuntzarako eta enplegurako sarbidea ere bermatzen». Gobernuburuak gogorarazi du, gainera, Errenta Bermaturako Foru Legea moldatzeko lanetan ari direla, eta erreforma horrek helburutzat izanen duela prestazioaren hartzaileak lan munduan barneratzea. 2026rako espero dute lege berria.
Gizarte zerbitzuei dagokienez, Nafarroa «aitzindaria» dela berretsi du, eta horren adierazgarritzat jo du aurrekontuen zati handi bat politika sozialetan erabiliko dela: «Gizarte politiketan, 4.500 euro inbertituko ditugu biztanleko. Azken bost urteotan, %35etik gora handitu da inbertsio soziala biztanleko». Azpimarra egin du mendekotasuna dutenentzako prestazioen igoeran, arta telematikoaren sustapenean eta adinekoak zaintzeko laguntzan.
«Hiruzpalau urteren buruan, 20.000 etxebizitza eraikitzeko adina zoru publiko eskuragai izanen du Nafarroak»MARIA TXIBITE
Nafarroako Gobernuko lehendakaria
Bestalde, kezka agertu du Txibitek, migratzaile adingabeei lotutako gorroto diskurtsoak zabaldu direlako azkenaldian: «Mezu xenofoboen goranzko arriskutsu baten lekuko gara, eta eskuin muturra da mezu horien guztien jatorria; arma politiko gisa darabiltza gorrotoa eta gezurra, eta jendearen beldurra eta ezinegona hauspotzen ditu, gazte hauek delinkuentziarekin eta gatazkekin lotzen dituzten gezurren bidez. Estrategia eta erretorika xenofoboak eta arrazistak dira». Mezu horien aurka, «egia azaleratzeko ahalegina» egin nahi du gobernuak: «Azaldu dugu nola funtzionatzen duen adingabeak babesteko sistemak: formakuntzari eta lan inklusioari buruzko datuak eman ditugu, eta, batez ere, aukera izan dugu neska-mutil horien bizipenak eta historiak gertutik ezagutzeko».
Zoru publikoa, 20.000 etxebizitza eraikitzeko
Txibiteren esanetan, etxebizitza da «herritarrek dituzten lehentasunetako bat», eta gobernuak bere egin du lehentasun hori, «ikuspegi zabala eta neurri sorta oparoa eskainita». Puntu horretan ere, lehendakariak parez pare jarri ditu bere gobernuaren eta UPNren politikak: «1990eko hamarkadan eraiki ziren 58.000 etxebizitza babestuetatik merkatu librean daude jada 55.000 inguru. Horregatik aldarrikatzen dut gure eredua, eskuinaren politikek arazoa handitu besterik ez baitute egiten». Alderaketa horren adibide gisa, presidenteak gogora ekarri du 2022ko Etxebizitzaren Legea, eta nola horrek «blindatu» egin zuen «etxebizitza babestuen izaera mugagabea».
Etxebizitza parke publikoa handitzea, horra Txibitek aipatu dituen helburuetako bat, eta, horretarako, zoru publikoa erabili nahi dute etxebizitza babestu gehiago eraikitzeko. Honako hauek aipatu ditu: 11.500 etxebizitza Etxabakoitzen, 4.000 Donapean eta 5.000 Sarrigurenen. «Hiruzpalau urteren buruan, 20.000 etxebizitza eraikitzeko adina zoru publiko eskuragai izanen du Nafarroak».
Etxebizitza politiketan eginiko urratsen artean nabarmendu ditu, bestalde, alokairu babestua sustatzeko sozietate mistoa, tentsio handiko eremuen izendapena eta etxejabe handien erregistroa.
Aipamen txikia euskarari
Politika orokorreko eztabaidan urtero egiten duen legez, Txibitek aipamen txikiak egin dizkio euskarari gaur goizeko hitzaldian. Euskarazko esaldi laburrak tartekatu ditu han-hemenka, baina, keinu sinbolikoez harago, propio aipatu ditu hizkuntza politikari lotutako gaiak. Hezkuntzari dagokionez, gobernu koalizioan bazkide dituen taldeei keinua egin nahi izan die lehendakariak: D ereduaren «hazkunde iraunkorra» nabarmendu du —ez du hitzik esan beste ereduei buruz, ezta orain arte PSNren kutun izandako PAI programari buruz ere—, eta honako urrats hauek aletu ditu: «Azken urteetan, D ereduaren eskaintzara batu dira hamahiru haur eskola, Haur eta Lehen Hezkuntzako bost ikastetxe, Bigarren Hezkuntzako bi institutu eta Lanbide Heziketako bi zentro». Horrez gain, iragarri du abian dela eskola mapa aldatzeko tramitazioa, heldu den ikasturtetik aurrera Faltzesko eskolan eta Azkoiengo institutuan ere D eredua eskaintzeko.
Bukatzeko, euskara «normal» bizitzeko deia egin du: «Gure hizkuntza izan dadila gizartearen parte, eta gizarteak propiotzat har dezala, erabilera politiko ororengandik aldenduta. Hori da euskararen alde egin dezakegun onena».
