Desafekzio politiko, desinformazio, sistema demokratikoaren atzerapauso eta diskurtso erreakzionarioetako garaietan —uste guztien aurka— herritarren pultsua berreskuratzen eta politika bere sustraietara itzultzen saiatzen diren ekimenak ere agertzen dira: herritarren parte-hartze aktiboa interes orokorraren defentsan. Horietako bat Donostian ari da gertatzen, non auzotarren mugimendu batek oinarrizko esku-hartze demokratikorako bide berri bat ireki duen eta adimen kolektiboko parke bat diseinatzen ari den.
Merkataritza-gune berri bat eraikitzeko mehatxuaren aurrean, izen bereko muinoaren hegal berdea defendatzeko sorturiko San Bartolome Herri Plataforma da protagonista. Baina hau ez da hirigintza espekulatiboaren aurkako borroka nostalgiko bat, ezta ezetz sinple bat ere: adimen partekatutik eta ingurumenarekiko konpromisotik diseinatutako proposamen eraikitzaile eta kolektibo bat da, historia duen leku baten memoria errespetatzea eta 4.000 m2-ko hiri-parke irisgarri bat sortzea helburu duena.
Donostiako bihotzean dagoen San Bartolome muinoak monasterio bat zuen XIII. mendean. Duela gutxi arte, mendi-hegala hiri-plangintzak babestutako espazio librea zen. Hala ere, Udaleko Osoko Bilkurak —orduan Bilduk gobernatzen zuen— 2015ean mendi-hegalean inpaktu handiko proiektu bat eraikitzeko Plan Orokorraren aldaketa bat onartu zuen. Helburua? Merkataritza-gune bat lurpeko aparkalekuarekin, Udalak berak sustatua, lau eraikuntza-enpresa eta inbertsio-funts batekin batera.
Desafekzio politiko, desinformazio, sistema demokratikoaren atzerapauso eta diskurtso erreakzionarioetako garaietan herritarren pultsua berreskuratzen eta politika bere sustraietara itzultzen saiatzen diren ekimenak ere agertzen dira
Etsi beharrean, auzotar talde anitz bat modu independente eta apartidistan antolatu zen operazioa geldiarazteko. Plataforma erresistentzia-ekintza gisa sortu zen, ia errebeldia gisa. Baina gaur egun askoz gehiago da: proposamenen, sormenaren eta parte-hartze demokratikoaren foro bizia. Helburu argia du: erakundeekin elkarrizketa berreskuratzea eta herritarrek beren hiriaren ingurumen-etorkizunari buruzko erabakiak irudikatzeko eta horietan parte hartzeko duten eskubidea defendatzea.
Hiru urtez espedienteetara sartzeko idazki, kexa, errekurtso eta sentsibilizazio-lan handia egin ondoren, plataformak ustekabeko bira lortu zuen. Apirilean, Eneko Goia alkateak, EAJ-PSOE gobernuburuak, merkataritza-gunea eraikitzeari uko egiten ziola iragarri zuen, hitzez behintzat. Auzotarren presioaren aitorpen tazitua izan zen, baina konpromiso irmorik hartu gabe. Inpasearen aurrean mesfidantzak jarraitzen du. Bitartean, Goiak espekulaziozko merkataritza-tresna baterako iraungita zegoen obra-lizentzia luzatu egin du.
Horregatik, besoak uztarturik geratu beharrean, plataformak bere ahalegina areagotu egin du. Berdegune bat birrintzen zuen merkataritza-eraikinaren ordez, lurraren ezaugarrietara egokitutako parke publiko bat proposatu zuen. Horretarako, tresna berriak erabili ditu: web orri parte-hartzailea, sare sozialetako presentzia, erakusketa digitala, adimen artifizialaren erabilera parkearen eredu posibleak bistaratzeko eta, jakina, hirigintzan, kultura-ondarean, lorezaintzan eta ingeniaritzan teknikari direnen aholkularitza.
Esperientzia honen indarra ez datza bakarrik bere aldarrikapenean, baizik eta metodoan: lankidetza, berrikuntza, horizontaltasuna. 500 lagun badira jada ekimenarekin bat egin dutenak. Irailaren batetik aurrera, plataformak herritarren parte-hartze prozesua indartuko du, bilera irekiekin, kultur ekitaldiekin eta bere webgunean kokatutako online erakusketa interaktibo batekin.
Edozein donostiar sartu ahal izango da erakusketara, informazioa jaso, parkearen ikusizko irudikapenak aztertu eta ideiak edo iruzkinak adierazi. Ekarpen guztiak aztertuko dira. Azken proposamena —zorrotz eta dokumentatua— udalari aurkeztuko zaio, San Bartolome berreskuratzeko ekarpen demokratiko gisa.
Donostian San Bartolome Herri Plataforma modu independente eta apartidistan antolatu zen operazioa geldiarazteko. Baina egun askoz gehiago da: proposamenen, sormenaren eta parte-hartze demokratikoaren foro bizia
Kasu honek erakusten du herritar antolatuek aurre egin diezaieketela inposatutako hiri-ereduei, espazio publikoak berreskuratu ditzaketela eta tokiko demokrazia biziberritu dezaketela. Gardentasuna ahaztu eta sentsibilitate soziala galtzen duten udal-gobernuen aurrean, ekimen honek hiria egiteko beste modu bat posible eta desiragarria dela erakusten du.
San Bartolome partaidetzaren sinbolo bihur daiteke: adimen kolektiboak parke bat diseinatu zuen tokia. Sistema demokratikoa eguneroko bizitzatik aldentzen ari dela dirudien honetan, honelako ekintzek gogorarazten digute politika ez dela agortzen bulegoetan eta erakundeetan, eta herritartasun-eskubidea jardunbide egokiekin gauzatzea, erresistentzia-ekintza ez ezik, demokraziarekiko konfiantza berreskuratzeko ekintza ere badela.
