«Gizartean integratu behar dugula ikasi dugu musulmanok»

Ameriketako Estatu Batuetan 2,6 milioi musulman bizi da, eta handituz doa kopurua. Pew Research Center-en proiekzioaren arabera, 2030. urtean 6,2 milioi izango dira. Irailaren 11ko atentatuen osteko hamarkada ez da batere gozoa izan haientzat. Islamaren eta terrorismoaren arteko lotura haustea izan da Omar Abunamous imanaren zereginetako bat denbora honetan guztian.

Noiztik zaude AEBetan?

1998an etorri nintzen. Lehenbiziko hiru urteetan, imamaren laguntzaile aritu nintzen meskita honetan bertan [Manhattanen, 97. kalearen eta 3. etorbidearen artean dago meskita garrantzitsuenetako bat]. 2001eko azaroaz geroztik, iman gisa ari naiz lanean.

Garai latz batean bihurtu zinen imam.

Irailaren 11ko atentatuak izan eta bi astera, aurreko imama bere herrira joan zen, Egiptora.

Zergatik alde egin zuen?

Ez zen seguru sentitzen hemen. Eta ni imamaren laguntzaile nintzenez, imam bihurtu nintzen.

Nolakoa izan zen garai hura?

Oso garai zaila izan zen. Laurehun bat elkarrizketa eman ez banituen! Oso garai nekagarria izan zen niretzat.Pentsa, oso kontuz ibili beharra neukan zer eta nola erantzuten nuen, ez baitzen kontua norbait haserraraztea.

Zuri mehatxurik egin zizuten?

Gutun bidez, baita telefono deien bidez ere. Musulman guztiak atentatu haietan inplikaturik geundela uste zuten. Ez zuten ulertzen arrazoi politikoak zeudela tarteko. Ez islamak eta ez eta musulmanok ere ez geneukan zerikusirik han gertatutakoarekin. Hor bi etsai zeuden aurrez aurre: George W. Bush eta Osama Bin Landen.

Nola bizi izan zenuen irailaren 11 hura?

Garai hartan, New Jerseyko ikastetxe musulman batean lan egiten nuen goizeko zazpietatik hamarretara, eta gero meskita honetan, imam laguntzaile gisa. Ni ikastetxean nintzela gertatu zen guztia. New Yorken hegazkinekin dorreei eraso zietela jakin nuen, eta neure buruari galdetu nion: «Zer gertatzen ari da hemen?». Inork ez zuen ezer ulertzen. Etxera joan nintzen, eta telebistan ikusi nuen gertatzen ari zen guztia.

Segituan hasi ginen elizak eta sinagogak bisitatzen, bilerak eginez, honetaz guztiaz hitz egiteko.

Atentatu haien atzean Al Kaeda egon zitekeela pentsatu zenuen?

Ez. Pentsa, hamar urte geroago ere, oraindik zenbaitek uste du Al Kaedak ez zuela halakorik egin: halako prestakuntza behar da, hainbeste jakin behar da hegazkinez, haiek gidatzeari buruz... Al Kaedak halako prestakuntzarik ez zeukala pentsatzen dute.

Baina hura jakin zenean, akabo: «A zer arazo mordoa izango dugun» pentsatu zenuen?

Bai. Kalekoarentzat etsai bakarra zegoen: islama eta musulman komunitatea. Beldurtzeko eta kezkatzeko modukoa zen. Begira, hori gertatu eta hona meskitaraetorri nintzenean, ate aurrean bi polizia auto aurkitu nituen. Tokia babesten ari ziren. Jendea oso sentibera zegoen. Politikariak gauzak baretzen saiatu ziren hasiera-hasieratik. Baita George W. Bush bera ere.

Nolakoak izan dira musulman komunitatearentzat azkeneko hamar urteak?

Lehendabiziko bi urteak oso zailak izan ziren: musulman askok lana galdu zuten; negozioek porrot egin zuten; bezeroak galdu zituzten; lanbidea eta ogibidea aurkitzea oso zaila bilakatu zen. Musulman batzuek beren izenak aldatu eta kristau izenak hartu zituzten, eta emakume askok buruko zapiak kendu zituzten, identifikatuak izateko beldurragatik.

Gero, gauzak aldatzen hasi ziren. Hitzaldi eta bilera asko egin genituen kristauekin, juduekin, eta adierazi genien gure komunitatea ere terroristen jomuga izan zela. Bi mila kristau hil ziren irailaren 11ko erasoetan, baina baita 800 musulman ere. Hark ez zuen zerikusirik izan erlijioarekin: politikarekin zuen lotura. Beraiek bezain aberriko ginela erakutsi nahi izan genien estatubatuarrei. Gu ere hala baikara, estatubatuarrak, eta hau gure adopzio herrialdea baita.

Eta argibide horien guztien ostean, gauzak aldatzen hasi ziren?

Poliki, mailaka, baina bai. Jendea lana aurkitzen hasi zen, eta gizartean integratzen. Hala eta guztiz ere, esan beharra dago: garai horretan, George W. Bushek hainbat lege eta neurri onartu zituen, Kongresuaren laguntzarekin, musulmanen aurka. Ikerketen aitzakian, gutako asko atxilotu egin zituzten, galdekatu, batzuk kartzelatu, beste batzuk deportatu, musulman izate hutsagatik kalean erail… «Zu musulmana bazara, nire arerioa zara» usteak ez zeukan batere logikarik.

Eta noiz hasi ziren gauzak normalizatzen?

Azkeneko bost urteetan. Orain, %80 normal gaude.

Islamofobia handitzen ari da AEBetako gizartean?

Nik uste dut maila berean dagoela. Baina ikusten dut etorkizunean gora baino behera gehiago egingo duela. Zeren, egia esan, uste dut musulmanok zerbait behintzat ikasi dugula: gizartean integratu beharra daukagula. Maila guztietako gobernuetan musulmanak sartzen hasi gara; komunitate moduan hor gaude, eta horrek asko hobetu ditu kristau eta musulmanen arteko erlazioak.

Era berean, uste dut musulmanak pentsatzen ari direla herrialde honi zerbitzu hobea nola eman, kristauak bezain aberriko direla erakusteko.

Azkeneko urteko eztabaidarik sutsuena zero eremutik gertu eraiki nahi den Cordoba meskitaren ingurukoa izan da! Zer iritzi duzu?

Nik uste dut ez dela batere proposamen egokia hor meskita bat eraikitzea. Ez ahaztu tragedia leku horretan gertatu zela, eta musulmanok tragediaren erantzule egin gintuztela. Eta zuk, justu, hortxe jarri nahi duzu meskita. Zer nahi duzu, handik pasatzen diren bakoitzean kristauei gertatu zena gogoraraztea? Zauriak etengabe irekitzea da hori.

Musulmanen artean ere kontrakoak baditu orduan proiektuak.

Ni naiz oso ideia txarra dela pentsatzen dutenetako bat. Askotan hitz egin dut anaiekin eta esan: «Zergatik ez duzue meskita bost edo sei kale atzerago eramaten?». Orain berandu dela erantzun didate. Mugitzea porrota izango litzateke, nonbait.

Hasierako ideia beste bat zen?

Badirudi ideia originala erlijioek elkarri eragiteko zentro bat eraikitzea zela: sinagoga, eliza eta meskita eraikin berean egitea. Baina horrek ez zuen aurrera egin.