Aginte makila, orekatzen

2019ko udal eta foru hauteskundeek, kolore politikoez harago, argazki argi bat erakutsi zuten: hegoaldeko lau alkatetik bakarra da emakumea azken legealdian (%26,42), eta, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, gizonek dute aginte makila hiru foru aldundietan nahiz Bilboko, Gasteizko eta Donostiako udaletan. Ikusteko dago udal mapak zer kolore hartzen duen datorren urtean, baina jada alderdiek ezagutarazi dituzten hautagaitzek aditzera ematen dute andreek presentzia handiagoa izango dutela aldundietan nahiz hiriburuetako alkatetzetan.

Diputazioetan, ziurtzat jo daiteke hirutatik bitan emakumeek hartuko dituztela aginte makilak. Duela hiru urte, EAJk irabazi zituen hauteskundeak Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta hiruretatik Ramiro Gonzalezek baino ez du errepikatuko ahaldungai nagusi gisa. Bizkaian, EAJren nagusitasunak ia ziurra egiten du Elixabete Etxanoberen garaipena. Otxandiarrak aldeko ditu alderdiaren nagusitasun historikoa eta 2019ko emaitzak, baina baita azken hilabeteetako inkestak ere; EAJ duela hiru urteko emaitzak hobetzeko eta botoen %44tik gora lortzeko moduan da. Sorpresarik ezean, hura izango da Bizkaiko lehen ahaldun nagusi andrea.

Ikusi gehiago: Emakumeak erakundeen «lehen lerroan» jarri nahi ditu EAJk

Gipuzkoan ere gizonak baino ez dira egon agintean. Aldakorragoa izan da alderdien arteko indar harremana, baina azken hamarkadan alderdi abertzaleen arteko lehia azaleratu da. Maiatzean bi emakume egongo dira aurrez aurre: EAJk herenegun jakinarazi zuen Eider Mendoza izango dela Markel Olano ordezkatzeko hautagaia, eta EH Bilduk joan den astean baieztatu zuen Maddalen Iriarteren aldeko apustua egiten duela 2011-2015 artean Martin Garitanorena izan zen bulegoa berreskuratzeko. Duela hiru urte, lau punturen aldearekin nagusitu ziren jeltzaleak, baina maiatzean EITBk argitaratutako inkesta eta joan den astean Jaurlaritzako Prospekzio Soziologikoen Kabineteak zabaldutako boto aurreikuspena bat datoz: EAJk gora egingo duena baino gehiago haziko da EH Bildu.

Hiriburuetan, aldaketa haizeak Gasteizera iritsiko dira. EAJko Araba Buru Batzarrak herenegun jakinarazi zuen Gorka Urtaranek ez duela segituko karguan, eta haren ordezkoa izateko hautagaia Beatriz Artolazabal izango dela. Artolazabalek, ordea, emakumezkoak izango ditu arerio nagusiak: EH Bilduko Rocio Vitero, PSE-EEko Maider Etxebarria eta PPko Ainhoa Domaika. Gizakerren nahiz Ikerfelen neurketak EAJri ematen diote boto portzentaje handiena, baina, duela hiru urteko emaitzei jarraituz, lau indarrak sei punturen aldean leudeke. Lehia estua espero da beraz.

Txanponaren beste aldean, Donostia: Gipuzkoako hiriburuak ez du oraindik emakumezko alkaterik ezagutu, eta zaila dirudi joera hori irauliko denik datorren maiatzeko hauteskundeetan. EAJk baieztatua du Eneko Goia saiatuko dela azken zazpi urteetako alkatetzari segida ematen; urteotan Reyes Karrere izan da oposizioko burua, baina maiatzeko bozetan Juan Karlos Izagirre izango da EH Bilduren alkategaia. Emakumezko batek alkatetza lortzekotan, PSE-EEko Marisol Garmendiak beharko luke; lan nekeza du, kontuan hartuta hirugarren indarra dela eta, Jaurlaritzaren iragan asteko inkestaren arabera, jeltzaleak hamabi puntu gainetik dituela. Baina badu baikor izateko heldulekurik ere: PSE-EEren primarioetan Odon Elorza garaitu eta gero, Jaurlaritzaren inkestak dio Garmendiak 2019ko bozetan baino ia lau puntu gehiago eta maiatzeko EITB Focusean baino bost gehiago lortuko lituzkeela. Duela bost hilabete, jeltzaleekiko aldea hogei puntukoa zen. Bilbon, berriz, ezuste handirik ezean, Juan Mari Aburtok segituko du alkatetzan, EAJren ohiko nagusitasunarekin.

Nafarroan eta Iruñean, Laura Aznal da berritasun nagusia: hura izango da EH Bilduren lehendakarigaia Bakartxo Ruizen ordez.