Egoera horren aurrean, bidea mobilizazioa dela uste dute Aralar Zaindu Dezagun plataformako kideek, eta protestara deitu dituzte herritarrak: manifestazioa eginen dute martxoaren 25ean, Lekunberrin bertan (Nafarroa).
Herritar anitzi bezala, Olaberriari ere kostatu egiten zaio gertatzen ari dena sinestea. Ezin du sinetsi gasbidea Aralarren egiteko proiektuak aurrera egin izana: batetik, gasbidea legez babestutako eremu batean egin nahi dutelako; eta, bertzetik, proiektua garatzeko prozesua ez delako gardena izan, haren iritziz.
2017ko lehen urratsak
Nedgyaren proiektuak 2017. urtean egin zituen lehendabiziko urratsak. Hasieran, lau aukera jarri zituen enpresa horrek mahai gainean: bik ukitzen zuten Aralar; hirugarrenak Leitzan zuen hasiera eta A-15 autobiaren bidea jarraitzen zuen, eta laugarrena zen Plazaolarena. «Aukerarik okerrena hautatu du enpresak, txikiziorik handiena eraginen duena», salatu du Sustrai Erakuntza fundazioko Jule Goñik.
Olaberria 2019an izendatu zuten Arakilgo alkate; ordurako, gasbidearen proiektua martxan zen. Aurreko udalbatzak jaso zuen gaia, hain zuzen, eta helegitea aurkeztu zuen proiektuaren kontra. Ez zuten onartu, ordea. Arakilgo eta Larraungo egungo udalbatzek berriz aurkeztu zuten gasbidearen aurkako helegitea, 2020an. Sustrai Erakuntza fundazioak, Kalaxka elkarteak eta gasbideak ukitzen dituen lurretako jabeek ere egin dute proiektuaren aurka.
Lur jabe horietako bat da Javier Iriarte. Familiak borda bat zuen Etxeberriko Kontzejuan, Madotzera bidean. Lurrak galtzeko prozesuan jabeek legez duten eskubide bat baliatu zuen Iriartek prozesua behin-behinean bertan behera uzteko. «Eskubidea dugu desjabetze prozesuko agiriak gure lursailean sinatzeko, eta hori egin genuen», oroitu du.
Arakilgo udaletxera deitu zituzten familiako kideak, baina lurra desjabetzeko agiriak bordan sinatu nahi zituztela berretsi zuten. Bordara ez zen inor joan, eta, ondorioz, desjabetzea atzeratzea lortu zuten.
Enpresak, baina, aurkitu zuen desjabetze prozesu hori burutzeko bidea. «Gutun ziurtatu bat bidali ziguten, baina ez genuen hartu. Desjabetzearen inguruko informazioa Nafarroako Aldizkari Ofizialean noiz agertu zain gelditu ginen, baina, hor argitaratu ordez, Espainiako Aldizkari Ofizialean atera zuten. Duela urtebete gertatu zen. Desjabetzea burutu zuten. Txeke bat bidali ziguten; etxean da, ez dugu kobratu», kontatu du Iriartek.
Aralar Zaindu Dezagun plataformako kide da Iriarte, eta elkarteak protestara egindako deia berretsi du: «Kalera atera behar dugu, eta presionatu».
6.600 zuhaitz
Babes Bereziko Eremua da Aralarkoa, eta Nedgyaren proiektuak 6.600 zuhaitz moztu nahi ditu. Proiektuaren arabera, gasa garraiatzeko hodia sartzeko, metro bat sakon eta zortzi metro zabal den bidea egin behar dute makinek. Mikel Martinez de Zuazo ingeniariak, baina, garbi du bide anitzez ere zabalagoa egin beharko dutela, eta, ondorioz, proiektuan jasotakoa baino anitzez ere kalte handiagoa eraginen dutela inguruan. «Aldapa kontuan hartu behar da; zortzi metroko plataforma lortzeko, beraz, hamabost metro inguruko bidea egin beharko dute».
Egoera hori datutan azaldu du ingeniariak: proiektuak dio zuhaiztian 12.241 metro koadroko eremuari eraginen diola; Martinez de Zuazok uste du, baina, anitzez ere zabalagoa izanen dela gasbideak hartuko duen zuhaizti eremua: 66.000 metro koadro.
Aurrekontua ere proiektuak jasotakoa baino handiagoa izanen dela garbi du ingeniariak, benetan eraginen dituen kalteen ondorioz. Enpresak 2,7 milioi eurokoa izanen dela aipatu du, baina Martinez de Zuazok uste du 7,5 milioi baino gehiagokoa izanen dela, kalteak kontuan hartuta.
Ingurumen Departamentuak, berriz, erran du gasbideak eraginen lituzkeen kalteak «neurrizkoak» liratekeela. «Babes Bereziko Eremuan hautatutako bideak ez du Europarako interesa duen inolako habitatik ukitzen; beraz, ez zaio espazioaren osotasunari kalterik egiten», azaldu dute.
«Legez babestutako eremuak ere arriskuan dira», salatu du Sustrai Erakuntzako Goñik. Garbi du alkateek mahai gainean jarritako Plazaolako aukerak kalte anitzez txikiagoa eraginen lukeela, baina, egungo krisi klimatikoaren jokalekuan, zero alternatiba hobetsi du. «Ezin dugu gasaren alde egiten segitu». Protestetan parte hartzera deitu du, makinak martxan ez jartzeko.
