Elizgizonak funtzionario

Estatu akonfesionala da Espainia legez, baina Eliza katolikoak legeetan bertan ere badu tratu berezia. Ondasunak bere izenean jartzeko, ez du gainerako herritarrek eta elkarteek adina betebehar. Azken batean, aski du elizgizon batek agiri bat egitea: ziurtagiri bat egin dezake, esanez ondasun bat Eliza katolikoari dagokiola, eta, beraz, jartzeko bere izenean erregistroan. «Ez dago zalantzarik pribilegio bat dela. Eliza beste pertsona bat gehiago da, eta, inolako funtsezko arrazoirik gabe, oso onuragarri duen abantaila berezi bat ematen zaio, gainerakooi ematen ez zaiguna», ohartarazi du Mikel Karrerak. Zuzenbide irakaslea da, EHU Euskal Herriko Unibertsitatean.

Hipoteka Legean eta ondorengo arauetan dago arazoa. Frankismo aldiko legea da, XX. mende hasierako lege bat oinarri duena; indarrean dago oraindik, hala ere. «Kontuan izan behar da arau hori ezarri zenean Estatua eta Eliza hertsiki lotutako erakundeak zirela», azaldu du Karrerak. Bi salbuespen zeuzkan Francoren garaiko legeak: jabari publikoko tokiak —plazak, errepideak, trenbideak...— eta gurtzarako lekuak. Zergatik? Jorge Otadui Nafarroako Unibertsitateko (Opusena) irakaslearen azalpena: «Elizak ez zeukan horiek erregistratu beharrik, ulertzen baitzen gizakien salerosketatik kanpo zeudela eta bistan zegoela Elizaren jabetza».

Hori ez zen pribilegioa, haren ustez. «Ez dago horrelakorik; izatekotan ere, pribilegio faltsua litzateke. Elizak ezin zituen bere izenean jarri bere ondasunak, eta horrek segurtasunik ez izatea zekarren alde juridikotik».Etxeak eta lursailak jarri zituen bere izenean aldi horretan; Gipuzkoan, adibidez, elizak dauden orubeak.

Abantaila gehiago

Espainiako Gobernuak 1998an aldatu zuen hori, Jose Maria Aznar presidente zela, dekretu batekin: elizak, ermitak eta horrelakoak ere immatrikulatzeko aukera jarri zuen. Egoera bideratu zuen, Opusen unibertsitateko maisuaren ustez: «Konponbide hori jarri zioten egoera hari, eta arrazoiak bazituzten, arrazoi historikoak».

Ondasunak immatrikulatu egiten ditu Elizak. «Horrek ez du esan nahi jabetza eskuratzen denik. Nolabait esateko, jabe itxura hartzen da», azaldu du EHUko irakasleak. Indarra hartzen du Elizak eraikin horrekiko. «Jabea hura ez dela esaten duenak frogatu egin beharko du beste norbait dela. Azken batean, jabea dela frogatu gabe, eraikinaren jabetzat joko da apezpikutza». Eraikina saltzeko bidea zabalik du, horrenbestez.

Frogetan dago aldea. Ondasun bat erregistratzeko, herritarrek frogak eman behar dizkiote epaileari edo notarioari, jabetza egiaztatzeko. Elizak, ez: «Zuzenean apezpikuak bere buruari ziurtagiria egin, diru kosturik gabe, eta momentuan immatrikula dezake». Salbuespeneko bidea da. «Bide berezi hori administrazio publikoak ere badu. Kontua da Elizari ere administrazio publikoari ematen zaion trataera berdina ematen zaiola», ohartarazi du Karrerak.

Eliza ez da etekina lortzen ari, Otaduiren ustez: «Ez da ondarea ebasten ari». Baina bistakoa da pribilegioak dituela. «Konponbide hori eman zaio, eta, aizu, inork ez du aurka egin. Konstituzionalak ezer esan arte, legezkoa da».

Bihar: Elizaren ondasunak, ikuspegi historikotik erreparatuta.