Hamabost euskal herritar Ginea Bissaun harrapatuta daude, herrialde hartako estatu kolpearen ostean. Militar talde batek eman zuen kolpea aste hasieran, eta herrialdeko mugak eta aireko espazioa itxi dituzte.
Ekinbide Donostiako Suhiltzaileak eta Nafarroako Ayuda Contenedores gobernuz kanpoko erakundeetako kideak dira. Denak ongi leudeke, mugak noiz irekiko zain. Ekinbideko kideak, Gipuzkoako suhiltzaileak gehienak, azaroaren 10ean atera ziren Euskal Herritik eta hilaren 24an iritsi ziren Ginea Bissaura. Horietarik bat da Jon Etxezarreta, orain non dauden kontatu diona BERRIAri: «Dagoeneko kargatu ditugu kamioiak, eta saiatuko gara mugara iristen, eta muga pasatzen... Esan dute normaltasuna itzuli dela».
Lehenik igandean sartu nahi izan, baina hauteskundeak zirela eta astelehena itxaron behar izan zuten. Iritsi eta biharamunean gertatu zen estatu kolpea: «Pixka bat sustoarekin berria azaldu zenean, baina lasai egon gara». Etxezarretak zehaztu du Bafata hirian zirela estatu kolpea gertatu zelarik, Ginea Bissauko bigarren hirian, hain zuzen; kolpea, ordea, hiriburuan gertatu zen, Bissaun, Bafatatik bi ordura autoz. Orduan, gehiegi ez zien eragin. Hori bai, «jai egun» baten antzeko giroa deskribatu du atzoko eguna aipatzean: «Ez zen ezer ireki, ezta eskolak ere, ezer ez; ez zen iñor kalean». Gaur, haatik, «normaltasuna» itzuli omen da, eta jakinarazi zaienaz, posible izanen dute muga pasatzea.
Etxezaharretak kontatu du horien itzultzailearekin mintzatu direla herriaren egoera politikoaz, eta, bertako herritarrak ere «lasai» egon omen direla. «Esan digu hau bi egunetan pasako dela, zeren askotan pasa da eta hemengo bizi lagunak lasai egon dira. Estatu kolpeak ugariak baitira hemen. Besterik ez digute esan; ez dute asko kontatu».
Euskal Herrira itzultzeko zain dauden horiez gain, beste batzuek Sierra Leonarako bidea hartzeko asmoa dute, «hango su hiltzaile zerbitzuan bi kamioi uzteko», Etxezarretak azaldu duenaz. Bafata eta Gabu hirietako suhiltzaile parkeetako kideei prestaketa lanetan laguntzera joanak ziren.
Estatu kolpea
Igandean egin zituzten hauteskundeak Ginea Bissaun, eta horien emaitzak publiko egin aurretik, bi hautagai nagusiek, Umaro Sissoco Embalo presidenteak zein Fernando Dias da Costa oposizioko buruak, euren burua garailetzat jo zuten. Prozesua, baina, berehalakoan eten zen, armadako buruzagitza militarreko talde batek estatuaren «erabateko kontrola» hartu zuela iragarri baitzuen astelehenean, telebista bidez transmititutako agerraldi batean.
Ordena Nazionala Berrezartzeko Goi Komando Militarra izena ezarri zioten arduradun militar horiek euren taldeari, eta Horta Nta Na Man jeneralak hartu du Trantsiziorako presidentetza. Hala, jakinarazi dute Embalo ez dela jada presidente; hainbat hedabideren arabera, atxilotu egin zuten.
Militarren esanetan, Ginea Bissauko inteligentzia zerbitzuek herrialdea «desegonkortzeko» plan baten berri izan zuten, eta hainbat politikariri egozten diete hauteskundeetako emaitzak «manipulatu» nahi izatea.
Oposizioak, baina, beste iritzi bat plazaratu du. Dias da Costak «asmakizunetan» aritzea egotzi dio Embalori, eta ukatu egin du estatu kolpe bat eman denik. Haren esanetan, bozak galdu izana ukatu nahia dago presidentearen jarreraren atzean, eta salatu du Embaloren «gertuko jendea» dela agintaritza militarra hartu duena.
Dias da Costak adierazi zuen bera atxilotzen saiatu direla, baina ihes egin zuela «herritarren laguntzarekin». Era berean, baina, jakinarazi du Domingo Simoes Pereira lehen ministro ohia atzeman dutela. Hura litzateke oposizioko liderra, baina, arrazoi teknikoak argudiatuta, ez zioten bozetara aurkezten utzi.
Ez da militarrek Embalo presidentearen kontra egiten duten lehen aldia. 2020an presidentetza hartu zuenetik, bi estatu kolpe saiakera izan dira herrialdean. Urriaren amaieran ere, hainbat militar atxilotu zituzten, kolpe bat prestatzen ari zirelakoan. Denera, 1974an independentzia eskuratu zuenetik, hamazazpi estatu kolpe saiakera izan dira.
