1969ko urriaren 27an, Burgosko auzitegi militar batek epaitu ninduen, eta 25 urteko espetxe zigorra ezarri zidan, defentsa abokaturik gabe. Ezarritako zigorra garai hartan nuen adina baino luzeagoa zen: 19 urte. Egoera zail bat zetorkidan. Urte haietan, iragarri zen Francoren menpeko diktadurak ez zuela urte asko iraungo, bera jada zaharra zelako; 77 urte zituen. Esaten zen haren heriotzak irekidura ekarriko zuela; orduan, galdera zen zenbat urte gehiago biziko zen, hau da, zenbat urte gehiago emango nituen espetxean, baldin eta aurreikuspen horiek betetzen baziren.
Urteak zeramatzaten Franco diktadorearen zahartzea kontrolatzen Ocañako espetxe beldurgarrian, preso arruntek «legerik gabeko hiria, dolarren hiria» deitzen zioten espetxean. YA egunkarian, orduan eskura genuen egunkari bakarrean, argitaratutako diktadorearen argazkiak aztertzen nituen mentalki. Argazki horietako bat aurkitzen nuen bakoitzean, zaharragoa ikusten nuen, baina urteak pasatzen ziren, eta ez zen hiltzen. Generalisimoak denbora luzez iraun zuen; argazkiak mentalki eskaneatzeko nire metodoak ez zuen funtzionatzen. Nire jarraipen metodoa aldatu nuen, egoerak ahalbidetu zuenean: diktadorearen argazkiak mozten eta armairuaren atearen barrualdean itsasten hasi nintzen, hiru hilabetean behin. Sistemak funtzionatzen zuen; albumera argazki gehiago gehitzen nituen heinean, haren hondatze fisikoa agerian geratzen zen. Zenbat eta zaharragoa izan, orduan eta laburragoa zen nire espetxealdia, betiere arrazoia banuen eta bere heriotzak nahitaez diktadura batetik monarkia parlamentario batera aldatzea bazekarren, amnistia Espainiako sektore zabalen artean eskatzen baitzen ordurako.
1973an, Ocañako espetxetik Segoviako espetxera eraman ninduten. Espetxeko bizitza erabat aldatu zen. Ziega txiki batean bakarrik giltzapetuta nengoen Ocañan, eta bi orduko aisialdi denborarekin, egun osoan komunitate batean bizi nintzen beste presoekin Segovian, gauez izan ezik. Ocañan ohituta nengoen dei militarretara; Segovian, jantokiko deiaren, kontaketaren eta gaueko ziegetarako erretiroaren txirrin soinua entzutera igaro nintzen. Urrunean, Ocañakoetatik oso desberdinak ziren entzuten genituen tronpeta deiak. Denborarekin, espetxetik oso gertu, kalearen beste aldean, Espainiako armadaren Blindatutako Dibisioaren kuartel bat zegoela deskubritu nuen. Zainduago sentitu nintzen, erregimenak aitortu gabeko preso politiko gisa nuen egoera berriro ebaluatuz; ordura arte, espetxeetan funtzionarioek eta kanpoan Guardia Zibilak zaintzen gintuzten.
1975eko urriaren erdialdean, albistegiak diktadorearen egoera larriaren berri ematen hasi ziren, eta azaroaren hasieran ospitaleratu zuten, bere suhi Martinez Bordiu zirujauaren zaintzapean. Egunak eta ordu amaigabeak hiruretako albistegien zain. Egunak aurrera joan ahala, albistegien arabera, diktadorearen agonia gero eta agerikoagoa zen. Itxuraz normal zeuden funtzionarioen jarrera ikusita, ezin zen informaziorik lortu. Gure antsietatea handitu egin zen egunak aurrera joan ahala. Txosten medikoek egoeraren larritasuna eta bere suhiaren eta mediku taldearen lan ona baino ez zuten jakinarazten. Gu giltzapetuta gintuen munstroa ez zen zulora joaten.
Kuartel militarretako tronpeten soinuari jarraituz, kide batek, ziega baten gaineko leiho txiki batetik begiratuta, kuartelaren teilatua eta Espainiako bandera zuen haga bat aurkitu zituen, diktadorearen heriotza iragarriko zuena, logikoki, heriotzaren unean bandera haga erdira jaitsi beharko baitzuten, eta ziurrenik krepe beltz batekin.
Azaroaren 20ko goizean, gure ziegetatik irten bezain laster, bandera zaintzen ari zen kideak iragarri zuen haga erdian zegoela. Hainbeste urtez itxaron genuen eguna iritsi zen. Baina uneko parrandaren eta pozaren ondoren, gure bizitzak arriskuan egon zitezkeen kezkak hartu gintuen. Armadako sektoreko erreakzionarioentzat jomuga erraza ginen, erregimen aldaketaren aurka baitzeuden. Kezka hori espetxeko zuzendariari eraman genion, eta hark ziurtatu zigun «bere gorpuaren gainetik» sartu beharko zutela; adierazpenak ez gintuen batere lasaitu. Espetxearen defentsa antolatzeko aukera aztertzeko batzorde bat proposatu genuen. Sarrera bakarra zegoen gu geunden galerietara sartzeko, eta blokeatzea bideragarria zen; ezin genuen aurreikusi zenbat denbora eutsiko genion. Armadako sektore erreakzionarioek espetxeari eraso egiten bazioten, gure aukera bakarra geure burua defendatzen hiltzea zen. Zorionez, egoera politikoa garai hartako herrialdeko normaltasunaren barruan garatu zen.
Ordutik aurrera, trantsizioa hasi zen, eta, harekin batera, nire diagnostikoa berretsi zen. 1977an, amnistiari esker, askatasuna berreskuratu nuen.
