Sanae Takaichiren hasierako idilioa, Japoniako Gobernuaren buruzagitzan lehen emakumea izatearen amets gozoa, desagertu egin da bat-batean. Duela bi aste pasa Dietan —Japoniako legebiltzarrean—, parlamentuko auzi baten inguruan erantzutean, ohartarazi zuen Txinak Taiwani eraso egiteak arriskuan jarriko lukeela Japoniaren iraupena, eta justifikatuta egongo litzatekeela AEBekin batera erantzun militar bat ematea.
Baieztapen horrek krisi ekonomiko eta diplomatikoa piztu zuen, eta oraindik ez dago argi zer ondorio izango dituen. Pekinen ustez, adierazpen horiek eginez, Japoniak Txinako barne arazoetan «esku hartu» zuen «zakarki», eta, ondorioz, azken hamarraldietan ikusi gabeko gogortasunez erantzun zuen Txinak.
Egoera are gehiago okertu zen Txinak Osakan duen kontsulak X sare sozialean —lehengo Twitterren— argitaratutako mezu baten ondorioz, formalismo diplomatikoak hautsi eta mehatxu argia egin baitzion Takaichiri: «Lepo zikin hori moztu beste erremediorik ez dugu, duda-mudan ibili gabe». Diplomazialaria persona non grata izendatzea proposatu zuen Tokiok, esaldiaren larritasuna zela eta; horrenbestez, herrialdeak azken hamarkadetan izandako ika-mikarik larriena bihurtu da liskar hau. Ondoren, Tokio-Pekin Foroa atzeratzea erabaki zuen Pekinek, eta jakinarazi zuen Txinako lehen ministro Li Qiang ez zela joango G20 goi bileratik kanpo Takaichirekin egitekoa zen biltzarrera.
Iskanbila ezustean sortu zen: Japoniako Parlamentuko ohiko kontrol saio batean, Takaichik adierazi zuen Txinak eraso egingo balio Taiwani —Japoniatik 100 kilometro ingurura dago— «Japoniaren iraupena mehatxupean» egongo litzatekeela, eta atea ireki zion Tokiok eta Estatu Batuek erantzun militar bateratu bat emateari. Baieztapen horrek erabat hautsi zuen ordura arte Japoniako buruzagiek zuhurtziaz jokatzeko zuten joera, Taiwan defentsa zuzeneko konpromisoekin ez lotzen saiatu izan baitira historikoki.
Pekinek uhartea indarrez hartzea baztertzen ez duen honetan, eta maniobra militarrak gero eta gogorragoak eta konplexuagoak diren honetan, Takaichiren hitzek oihartzun handia izan zuten nola Tokion hala Washingtonen. Izan ere, «anbiguotasun estrategikoaren» politika da oraindik ere Estatu Batuetako ikuspegiaren giltzarria itsasartean gatazka bat gertatuko balitz.
Eztabaida are gehiago gaiztotu zen AEBetako presidente Donald Trumpek Fox News hedabidean esandakoen harira; izan ere, elkarrizketa batean, gertakariari buruz galdetuta, AEBen aliatuak kritikatu zituen, errua Pekini bota beharrean. «Merkataritzan, Txinak baino gehiago esplotatu gaituzte gure aliatuek», baieztatu zuen. Hori entzunda, japoniarrei pentsarazi zien herrialdearen defentsaren bermatzaile nagusiak publikoki zalantzan jarri zuela bien arteko aliantzen sendotasuna.
AEBetako presidenteak argi utzi zuen ez zegoela prest Takaichiren joko arriskutsuan sartzeko; izan ere, aliatu tradizionalekin dituen harremanak berriz definitzeko ahalegin betean ari da, eta ez dago prest Pekinekin duen harremana gehiago tenkatuko lukeen arriskurik hartzeko.
Nolanahi ere, egun gutxiren buruan, krisiak hitz hutsezkoa izateari utzi zion, eta laster eragin zion ekonomiaren alorrari ere —aintzat hartzekoa da Txinak arma sorta zabala duela—. Pekinek hainbat zigor neurri hartu zituen, hala nola Txinako herritarrei ohartarazpen ofizialak bidaltzea Japoniara joan ez daitezen, turista eta talde asko eta askori hegaldien eta hotelen erreserbak bertan behera utzaraztea, eta arrantzarako Japoniako produktuen inportazioa etetea.
Japoniako turismoaren sektorea, zeina Txinako bisitarien mende baitago neurri handi batean, berehala hasi zen galera handiak nabaritzen, dozenaka mila bidaia utzi baitzituzten bertan behera. Gainera, Txinako estatu mailako enpresa batzuk eta zenbait konglomeratu handi murrizketa informalak ezartzen hasi dira merkataritza trukeetan eta langileen Japoniarako joan-etorrietan, Tokiori erakusteko zein den Pekini desafioa egitearen kostu ekonomikoa.
Xantaia ekonomikoa
Japoniako Gobernuak Txina geldiarazteko diplomaziaren alde egin zuen, eta Asiako eta Ozeaniako Gaien idazkari arduradun Masaaki Kanai Pekinera joan zen astelehenean, urak baretzeko asmoz eta argi uzteko Japoniako segurtasun politika ez dela aldatu. Hala ere, Txinako Gobernuak gogor erantzun zion bueltan, eta Tokiori exijitu publikoki zuzendu zezala esandakoa.
Xantaia ekonomikoa eta bakartze diplomatikoa are kezkagarriagoak dira oinarri militarrari erreparatuz gero. Azken urteetan, Txinak diru ugari inbertitu du armategia dibertsifikatzeko; DF-21 eta DF-26 sistemak, eta DF-17 misil hipersonikoa erosi ditu, besteak beste. Pentagonoaren txostenen arabera, jaurtigai horiek Estatu Batuetako baseetara eta Japoniako uhartedira iristeko ahalmena dute minutu gutxian. Hain zuzen ere, 2022an, Txinako bost misil Japoniako Eremu Ekonomiko Esklusibora iritsi ziren, eta, hala, frogatu zuten mehatxua ez dela soilik teorikoa.
Krisi honek politikoki bakartuta eta estrategikoki ahul utzi du Takaichi, eta eman du zer hausnartua ere: ea gaizki kalibratutako adierazpen publikoek zenbateraino harrotu dezaketen gatazka erretoriko bat, ezin aurreikusizko ondorio ekonomiko eta mundu mailako ondorioak eragingo dituen krisi bihurtzeraino.
