Errusiak eta Ukrainak elkarren arteko gatazka amaitu nahi dutela uste du Donald Trump AEB Ameriketako Estatu Batuetako presidenteak: «Orain, amaitu egin behar dugu». Vladimir Putin Errusiako presidentearekin telefonoz hitz egin eta harekin biltzekoa dela iragarri eta biharamunean Volodimir Zelenski Ukrainako presidentearekin bildu da, Etxe Zurian. Bi aldeek gerra amaitu nahi dutela iruditzen zaiola adierazi du Trumpek; horregatik, Kievi Tomahawk irismen luzeko misilak eman gabe gerra amaitzeko esperantza duela nabarmendu du. Washingtonek Ukrainari ematen dion laguntza militarra areagotzeaz hitz egitekoak ziren bi liderrak, are, Trumpek berak azken asteetan hainbatetan iradoki bezala, Tomahawk misil batzuk entregatzeaz. Gaur, baina, ez du halakorik ziurtatu.
Ukrainako presidenteak, ostera, Putinek ez duela bakerik nahi berretsi du, eta gogorarazi Kievek «segurtasun bermeen» beharra duela: «NATO [Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea] da segurtasun berme onena, baina armak ere garrantzitsuak dira. Baita aliatuak edukitzea ere». Bilkuraren aurretik egindako agerraldian, kazetari batek zein kontzesio egiteko prest dagoen galdetu dionean hitz egin du Zelenskik segurtasun bermeez; eta gehitu du lehenik «eseri eta hitz egin» behar dela, eta bigarren urratsa su eten bat lortzea dela.
Hitza hartu bezain laster, Zelenskik Trump zoriondu du Gazarako ondutako plana dela-eta: «Egin duzu». Eta jarraian adierazi du «orain» Ukrainako inbasioa geldiarazteko «unea» dela. Bi liderrak «elkar ulertzen» hasi direla ere gaineratu du. Eta eskerrak eman dizkio behin eta berriro Etxe Zuriko maizterrari.
Joan den urtarrilean AEBetako presidente kargura itzuli zenetik, Trumpek eta Zelenskik Washingtonen egindako hirugarren bilera izan da. Aurrenekoan, otsailean, Trumpek jendaurrean egin zion errieta Zelenskiri, eta aurpegiratu zion, gutxi-asko, AEBen laguntza militarrik gabe zereginik ez zuela guda zelaian, eta planteatu zion, hortaz, Putinek gatazka amaitzeko jartzen dituen baldintzak onartzeko; besteak beste, Ukrainak bere lurralde batasunari uko egitea. Gaurko agerraldiak ez du zerikusirik izan horrekin, eta Trumpek izkin egin du kazetariek galdetu diotenean ea Ukrainak lurraldeak eman beharko dizkion Errusiari: «Ezin da jakin geran batean zer gertatuko den».
Horren harira ere, AEBetako presidenteak jarrera aldakorra izan du. Abuztuan batzartu zen bigarrenez Zelenskirekin, baina jarrera aldaketa irailean iritsi zen. NBE Nazio Batuen Erakundearen Batzar Nagusiaren urteroko bilkuran elkartu ziren bi agintariak, New Yorken (AEB). Ordura arte, lurralde trukerik egin ezean, Trumpek ezinezkotzat jo izan zuen gatazka amaitzea. NBEren batzarrean izandako elkarrizketa labur haren ostean, baina, Etxe Zuriko maizterrak ziurtatu zuen Ukrainak galdutako lurraldeak berreskuratzeko aukera izan zezakeela. 2022ko otsailean inbasioa hasiz geroztik, Luhansk, Donetsk, Kherson eta Zaporizhiako eskualdeak okupatu ditu Errusiak.
Gaur lurralde trukeen inguruan hitz egin ez badu ere, Trump oso baikor agertu da gerra amaitzeko aukerez: «oso-oso gertu gaude». Eta, bide batez, Ukrainari Tomahawk misilak bidaltzeko aukerak lausotu ditu.
AEBek Ukrainari eman diezazkioketen misil horiei dagokienez, Moskuk uste du horien erabilerak ez duela gerraren egoera aldatuko; iruditzen zaio, ordea, AEBen eta Errusiaren arteko harremanari «kalte» egingo liokeela. Hori adierazi zuen atzo Yuri Uxakov Putinen aholkulariak, prentsaurreko batean. Trumpek berak jarri du mahai gainean 2.400 kilometro inguruko irismena duten misilak Ukrainari emateko aukera. Tomahawk misilez hitz egitekoak zirela aipatu dute bi agintariek, baina AEBetako presidenteak gogorarazi du Washingtonek ere behar dituela arma horiek. Eta «horregatik ere» gerra amaitzea garrantzitsua dela.
Hainbat adituk azken egunetan hedabideetan nabarmendu dutenez, AEBek uneotan 25-50 dituztelako erabilgarri, ez gehiago. Horren harira, Trumpek berak aitortu zuen atzo ez dituztela «erreserbak» agortu nahi. Etxe Zuriko maizterraren esanetan, Putinek ez zuen ondo hartu Tomahawkak Ukrainari entregatzeko aukera. Nolanahi ere, azpimarratu zuen «emankorra» izan zela Errusiako presidentearekin izandako bilera. Misil horien bidez, Ukrainak helburu luke Errusiaren armategiak eta energia azpiegiturak jotzea.
Paraleloki, Zelenski atzo Washingtonen bildu zen armak ekoizten dituzten AEBetako bi enpresarekin: Raytheonekin eta Lockheed Martinekin. «Aireko defentsa sistemen eta irismen luzeko misilen gure gaitasuna indartzeaz hitz egin dugu», esan zuen Zelenskik, sare sozialetan. 2022ko otsailean Errusiak Ukrainako inbasioa hasi zuenetik, Zelenski laguntza eskatzen ari zaie bai AEBei, bai Mendebaldeko beste potentzia militar batzuei. Hasieran, erasorako tankeak izan ziren; gero, F-16 gerra hegazkinak; eta orain irismen luzeko misilak. Esan izan du horien bidez gerraren norabidea alda zezakeela Ukrainak, baina 2022ko udazkenaren hasieran ekialdean egin zuen kontraerasoaz geroztik —neurri handi batean, Errusia hegoalderago zeuzkan posizioak indartzen ari zelako—, Ukrainak nekez berreskuratu du lur eremurik; kontrara, Institute for the Study of War AEBetako think tank-ak ia egunero berritzen duen informazioa aintzat hartuta, Errusiak segitzen du fronteko lerroan aurrerantz egiten, oso-oso pixkanaka bada ere.
Putinekin, Budapesten
Bien bitartean, Viktor Orban Hungariako ministroa pozik dago Putin eta Trumpen arteko bilkura Budapesten egitekoak direlako. «Bakearen ikuspegia eta alderdi teknikoa kontuan hartuta leku seguru baten bila ari baldin baziren, Budapesten aldeko hautua logikoa da», esan du, irrati kate publikoan egin dioten elkarrizketa batean. «Laster», datozen asteetan, egingo dutela bilkura hori iragarri zuen atzo Trumpek.
