Europako bidea argitzen

Europako Batzordeak Lorden Ganberaren galderari erantzun-gutuna bidali ziola zekarren ostegunean The Scotsman egunkari unionistak. Horren arabera, Eskozia independentea Europako Batasunetik kanpo geratuko litzateke. Eskoziako Gobernuak berehala ukatu zuen horrelako erantzunik egon zela. Unionistek garaipentzat hartu dute.

Independentisten berbetan, Eskoziak ez luke ezer eskatu beharko, badaramatzalako berrogei urte Batasunean, eta ezaugarri eta tratatu guztiak aplikatzen zaizkiolako. Aurreko estatuaren jarraipen gisa, barruan iraungo omen luke. Azken egunetan, beste mezu bat zabaldu dute: 2014ko erreferendumean sezesioak irabaziko balu, hori ez litzateke berehalakoan gauzatuko; orduantxe hasiko litzateke Londresekin negoziazioa bereizketa zelan egin erabakitzeko. Eta negoziazio horietan, Europarekikoak ere egongo lirateke.

Gavin Hewitt BBCko Europako gaietako arduradunak antzeko zerbait dio, baina gaur-gaurkoz Bruselan nagusi den joera Eskozia kanpoan geratuko litzatekeela omen da: «Lehendabizi, argi geratu beharko da zein harreman egongo den Edinburgo eta Londresen artean, eta gero ekin Europarekiko negoziazioei. Faktore konplikatuak daude; zer gertatuko litzateke indarrean diren akordioekin, hala nola arrantzarekin edo laguntzekin, eta erantzuna da ez dakitela, lurralde ezezagunean daudelako. Inoiz ez da horrelakorik gertatu». Eskoziako beste egunkari nagusian, Herald Scotland aurrerakoian, irakurle baten oharra nabarmendu ohi dute astero. Egunotakoak hala dio: «Zalantza handia dut EBk ba ote dakien zer egingo lukeen (Eskozia independentearekin). Espekulazioa da nagusi alde bietatik». Anekdota: Jon Legorburu du izena irakurleak, eta Estatu Batuetatik Highlandetara erretiratutako gizona omen da.

Eskozia independentea Batasunetik kanpo uzteak —edo berriz sartzeko ilarara bidaltzeak Turkia, Serbia eta Islandiarekin batera— hainbat ondorio lituzke: Erresuma Batuaren pisua murriztuko litzateke Batasunean, baita arrantzari eta petrolioari buruzko kopuruak ere. Eta hautagaien zerrendan egoteak Eskoziari ere eragingo lioke: euroa hartzeko konpromisoa beharko luke, eta Schengen espazioarekin bat egiteko borondatea. Erresuma Batua Schengendik kanpo geratu zenez, Eskoziak Schengengo muga izango luke Ingalaterrarekin, hau da, muga fisikoa eraiki beharko lukete (motibo horrengatik geratu zen Irlandako Errepublika Schengendik kanpo, Ipar Irlandarekin muga jarri behar ez izateko, Ostiral Santuko akordioetan aurreikusi legez).

Aintzat hartzeko beste kontu bat, Hewittek herenegungo analisian zioenez «beste estatu guztien oniritzia beharko luke sartzeko, eta badira estatu batzuk, Espainia adibidez, herrialdeak zatitzeaz oso mesfidati direnak. Badituzte euren arazoak Kataluniarekin eta Euskal Herriarekin, eta ez lukete erraz onartuko independente bihurtu berri den estatu bat EBko kide bihurtzea».

Mugimendu independentistek elkartasun handia izan ohi dute antzeko elkarteekin, harik eta helburua hurbil dutela sumatu arte. Kosovok berehala azpimarratu zuen «kasu berezia» zela, eta ulergarria da eskoziarrek gainontzeko sezesionistetatik urrundu nahia. Baina zipriztindu ditu aferak.

Erreferenduma irabazteko—eta bestela ere—, onuragarria da mezu irekia izatea eta ahalik jende gehien erakartzea. Baina independentziak onurak ere badituela nabarmendu beharko duzu, gaur artekoa baino hobea dela askatasuna. Horren ordez, eszeptikoak lasaitzera jo du SNPk nagusiki, «librari eutsiko diogu, Erreginak segiko du estatu-buru, Europako Batasunean egongo gara...». Eta noski, beti defentsan ibilita, zeure esku ez dagoena ere agintzea egokitu dakizuke.

Zuhurragoa da mezu positiboa eta errealista izatea. Erabakitze eskubidea ez dago eztabaidan Erresuma Batuan, beraz, independentziaren aldeko ilusioa zabaldu beharko lukete. «Europatik kanpo hotz handia egiten du» entzun izan genion euskal buruzagiren bati, eta beti iritzi nion arriskutsu. Europa estatuen kluba delako, eta zuk oraindik ez daukazu estatu hori. Beraz, ez da oso zuhurra aurkariari blokeorako aukera hori ematea. Logikoagoa dirudi orain arteko mezuari eusteak. Eskozia auzo-herriekin alderatzen, Eskandinaviarekin eskuarki. Islandia bere kabuz irten da zulotik, euroa baleuka lortuko ez lukeen eran. Suediak ezetz esan zion euroari, eta Norvegia pozik dago EBtik kanpo. Unea iritsitakoan, bi aldeek, Bruselak eta Edinburgok/Bartzelonak (Iruñeak ala Gasteizek?) adostu beharko dute zer gertatzen den ordura arte EBko zati izan den lurraldearekin. Baina Europak ere beharko luke interesik bere mapan Suitzaren pareko zulo gehiago ez izateko. Paradoxikoki, Espainiako kasuan eremu behartsuena geratuko litzateke Batasunean, eta aberatsena kanpoan. Eta paradoxa handiagoa gerta daiteke Britainia Handian: lurralde europarzaleena, Eskozia, kanpoan uztea eta sartzeko ate joka ibiltzea, eta aldi berean EBn dagoen Ingalaterra euroeszeptikoan erreferenduma antolatzea David Cameronek, irten behar ote duten erabakitzeko.