Azterketen ekaitzean bizi gara ikasle-irakasleok. Itsas zabal, harro, hantuan. Kresala eleberriko ekaitzera joan zait akordua. Irudi biziak, Txomin Agirrek han bisturiz ebaki zituenak, film-kamerak bezala ezker-eskuin eta aurrera-atzera eszenaren alderdi guztiak banan-banan begietararazirik: fikziozko itsaski hark, benetako hainbaten antzera, hartu gizonez beteriko txalupak, erabili lehenik tatarrez, deusezak bailiran, dardaraka, hautsi arraun, masta eta haize-oihalak, gero itxulastu eta «artu zituen, azkenean, ahal zituen guztiak hainbeste hilohe daukazan itsasoaren kolko barruan».
Lehortarrok ere bagara, azaletik nahi baduzue, itsaso gaizto, hondargabe, haserrearen beldur. Kezka itsaso garratz batean bizi naiz ekainean, Nemesio Etxanizi lapurtu diodan esanaz esanik.
Horregatik, akaso, oihartzun egin dit bihotzean shinkai japonierazko hitzak. Guretzat errazago xinkai. Hain juxtu itsas barrua izendatzeko darabilte, baina guretzat itsas barrena edo barrua itsas zabala izaten da: azala, ez ur azpia, agian gu itsas gainean ibiltzekoak izan baikara, arrantza edo haraindiratzea gogoan; haiek misterioaren, sakontasunaren eta lasaitasunaren ikur dute xinkai.
Bi silabatan ahoskatu behar: xin-kai. Pertsona-izena ere bada eta, neutroa izan arren, gehienbat mutilei ezartzen omen zaie. Nik ezagutzen ez dudan zinemagile ospetsu batek ere, Makoto Shinkaik, deitura hori hartu zuen berearen ordez.
Xinkaian kamiak bizi dira, xinto erlijioan ohoratuak diren hildako ohoretsuen izpirituak eta naturako izakiak edota naturaren indarrak. Agian ez dut ondo ulertu, baina ederra iruditu zait han irudikatzea kamiak, itsas sakon ilunaren hondoan bare-bare igeri, duintasun handiz ibiliz, diz-diz. Kamiak musubiren adierazpenak omen dira, hots, unibertsoan dena denarekin lotzen duen energiarenak. Musubi. Musu bi.
