Bizigiro saileko azken albisteak

Paper lantegietan erabiltzen zituzten makinen marrazkia. ARANZADI ZIENTZIA ELKARTEA

Nafar paperak utzitako arrastoak

Itsaso Jauregi

Marino Aiala eta Victor Placencia ikertzaileek nafar papergintzaren jatorriari erreparatu diote liburu batean: XIX. mendean, Larraun ibaiaren ertzean, Epifania Irazusta enpresaburuak bi paper fabrika ireki zituen, San Miguel eta Pastaola.

Miren Garmendia Etxenike, joan den astean, Donostiako bere etxean. ANDONI CANELLADA / FOKU

Miren Garmendia Etxenike: «Parisen euskaldunak ginen, eta Euskal Herrian, paristarrak; beti sentitu dut ipurdia bi aulkiren artean dudala»

Mikel Elkoroberezibar Beloki

Montmartren eta Parisko Euskal Etxean hazi zen Miren Garmendia, eta 1968ko maiatzean koskortu. Euskara ikasita, Euskal Herrian pasatu du bizitza. Ez du ahazteko mugimendu feministan egindako ibilbidea, ezta gurasoak ere: «oso bizirik» ditu gogoan.

Bernart Etxepareren 'Linguae Vasconum Primitiae' liburua, Baionako Euskal Museoan. PATXI BELTZAIZ

'Heuscara' Baionako Euskal Museoko plazara jalgi da

Leire Casamajou Elkegarai

Bernart Etxepareren 1545eko 'Linguae Vasconum Primitiae' liburua, euskaraz inprimatu zen lehena, Baionako Euskal Museoan dago urtarrilera arte, gaurtik geroz. Obraren inguruko egitarau zabala prestatu du museoak datozen hiru hilabeteetarako.

'Hiztripuak errepipikatuz'

Enekoitz Telleria Sarriegi

Gehienak ez dira publikatzen, baina BERRIAko kazetariek ‘hiztripu’ ederrak egiten segitzen dute. ‘Txepelketa’ bat dirudi, baina ez da hala. ‘Astotarikoak’ dira ‘azkelandian’, eta ‘fenomemo’ bihurtu dira. ‘Artikuku’ honetan datoz jasota.

Mikel Sanchez Duran eta Ariana Rac, Gasteizko Zas kultur espazioan. UNAI ETXENAUSIA

Mikel Sanchez Duran eta Ariana Rac: «Askotan badirudi Araba 'azken alaba' dela, eta hori aldatu nahi izan dugu»

Unai Etxenausia Uribarren

Sanchez eta Rac arabarrak dira, eta, Arabarenganako maitasunak bultzatuta, herrialdearen historiaren eta euskal identitatearen berri jaso dute 'Araba, lehen alaba' dokumentalean, belaunaldi batek eginiko lana aitortu eta arabarren harrotasuna hauspotzeko.

'Monster, The Ed Gein Story' telesailaren fotograma bat. NETFLIX

Munstroak jaio ala sortu egiten dira?

Gaizka Izagirre

Ryan Murphyren telesail berriak Ed Gein saileko hiltzaile basatiaren benetako istorio beldurgarria erakusten du. Hiltzaile hori Hollywoodeko gaizkile makabro eta enblematiko ugari sortzeko inspirazio iturri izan zen.

'Drogak, garuna eta gizartea' erakusketaren aurkezpena, irailaren 26an, Nafarroako Unibertsitateko Zientzia Museoan. IÑIGO URIZ / FOKU

Drogen eta garunaren arteko mintzaldia

Itsaso Jauregi

‘Drogak, garuna eta gizartea’ erakusketa Nafarroako Unibertsitateko Zientzien Eraikinean egongo da azaroaren 28ra arte. Ikuspegi zientifikotik ikertu dute drogek zer eragin duten garunean eta gizartean.

Txintxu, asteartean, Gasteizko Zuloa Irudia liburu dendan. JAIZKI FONTANEDA / FOKU

Luis Joaquin San Martin Ruiz, 'Txintxu': «Literatura bereziago eta alternatiboago baten alde egiten dugu apustu»

Unai Etxenausia Uribarren

Zuloa Irudia ez da liburu denda arrunta: komikia, ilustrazioa eta artea uztartzen dituen gune bat da. Urteen poderioz, Gasteizko Alde Zaharreko Hedegile kalean sustraitu da, hiriko sormenaren eta irakurzaletasunaren topagune nagusia bihurtzeraino.

Osasun integrala kostaldeetan

Olgalu Hernandez, Andrea Albert

Deba-Palestina herri ekimeneko kideak, asteon, Deban. BERRIKETAN HERRI ALDIZKARIA

Elkartasunez beteriko egun bat

Miren Mujika Telleria

Deba-Palestina herri egitasmoak antolatuta, Elkartasun Eguna egingo dute bihar Deban. Ruhaifa Kassem artista eta aktibista palestinarrak prestatuko du bazkaria, herriak eginiko harrera eskertzeko asmoz.

Ayman Seddik, herenegun, Tolosako Aradulce gozotegian. JON URBE / FOKU

Marokoren enbaxada txiki bat

Mikel Elkoroberezibar Beloki

Gazela adarrak, briwat eta rkhama pasta goxoak jateko, mendafin ukitudun teak edateko eta opil tankerako ogi borobilak dastatzeko, ez dago Marokora joan beharrik. Tolosako Aradulce gozotegia «Maroko ezagutzeko modu bat» da, Ayman Seddik nagusiak dioenez.

'Boletus edulis', udazkeneko onddo zuria, Gorbeialdeko Parke Mikologikoan. PATXI GIRALDO

Parke mikologiko handiena

Unai Etxenausia Uribarren

Gorbeiaren magaletan sortu dute Euskal Herriko parke mikologikorik handiena, perretxikoen bilketa arautu eta natura babesteko; helburua ez da debekuak ezartzea, baizik eta basoa eta ondare mikologikoa arduraz eta era jasangarrian kudeatzea.

Bulego musika taldea, 2022ko Hatortxu Rock jaialdian, Atarrabian. JAIZKI FONTANEDA / FOKU

950. urtebetetzean abestea

Amaia Igartua Aristondo

Iragana eta etorkizuna batzen dituen egitarau bat prestatu dute Santurtzin larunbaterako, urteurrena ospatzeko. Bulegok joko du, besteak beste.

Jordi Roca sukaldaria, Gastronomikako bere hitzaldian. JON URBE / FOKU

Plastilina eta arkatz zaporeko postreak

Enekoitz Telleria Sarriegi

Donostia Gastronomikaren azken eguna egin dute Kursaalean: denaren eta izan daitekeenaren erakusleiho erraldoi bat da. Jordi Rocaren jarduna, horren adibide.

Xabier Larrazabal, astelehen goizean, Bilbon. MONIKA DEL VALLE / FOKU

Xabier Larrazabal: «Misterioagaz jolasean dabilen film labur bat da 'Kume'»

Ane Insausti Barandiaran

Basoan girotu du Larrazabalek bere bigarren film laburra: 'Kume'. «Egonezina» eragin nahi dio ikusleari, eta nork bere interpretazioa egin dezan bultzatu. Donostiako Donosskino Film Laburren Jaialdian emango du gaur.

Bi surflari Rio de Janeiroko hondartza batean, abenduan. ANTONIO LACERDA / EFE

Zabalegia, ilunegia, misteriotsuegia

Amaia Igartua Aristondo

Ezjakintasunagatik izaten zaio beldurra itsasoari: garunak ez duenez behar besteko daturik, arriskuarekin bete ditzake eremu zuri horiek. Itsasoa leku mehatxagarri gisa irudikatzen duten istorioek eta usteek hauspoa eman diezaiokete joera horri.

Josu Jimenez Maia, Karrikiri elkartearen atarian, Iruñean. IÑIGO URIZ / FOKU

Josu Jimenez Maia: «Haikuak noizik behin hartu behar dira; aski da bat edo bi irakurtzea»

Kristina Berasain Tristan

Haikuek, poema japoniarrek, une batean gertatzen dena transmititzen dute, sentipen zehatz bat. Jimenezek sorta eder bat jaso du bere azken liburuan: «Haiku ehiztari baten gisa sentitu naiz ni. Beti ibiltzen dut kaier txiki bat».

49. Kilometroak Elgoibarren, atzo. GORKA RUBIO / FOKU

Euskararen alde 'salto-saltoka' ibili dira Elgoibarren

Urtzi Urkizu

Nahiz eta eguraldiak ez zuen lagundu, giro onean ospatu zuten atzo Elgoibarren (Gipuzkoa) Kilometroak jaia. Lazkaoko San Benito ikastolak hartu du lekukoa datorren urterako. 50. Kilometroak izango da 2026koa.

Kilometroak jaia, gaur, Elgoibarren. GORKA RUBIO / FOKU

'Salto-saltoka', milaka lagun elkartu dira Elgoibarren

Paulo Ostolaza

Euriaren mehatxuari aurre egin, eta urte osoko lanari ginga jarri diote Kilometroen jaian. Pedrosa sailburuak «interkulturalitatea besarkatzera» deitu du.

Juanito Gallastegi, irailaren 12an, Durangon. OSKAR MATXIN EDESA / FOKU

Juanito Gallastegi: «Hizkuntza ez da ulertzeko bakarrik: ez da berdin 'aita' esatea edo 'papá'»

Amaia Igartua Aristondo

Juanito Gallastegi giro erabat erdaldun batean jabetu zen euskara babestearen garrantziaz: abadetza ikasketak egiten ari zela, Comillasen. Hamarkadak daramatza elizako edukiak itzultzen. «Liturgia bizkaieraz ere behar da; oraingoz, behintzat».