Udako oporraldia amaituta, ohiko jardunari ekingo dio laster Eusko Legebiltzarrak, eta hizpide izango dituen gaien artean, dudarik gabe, etxebizitzaren arlokoa izango da munta handieneko bat. Ekainaren hasieran, etxebizitza, lurzoru eta hirigintza arloko premiazko zenbait neurri aurkeztu zituzten EAJk eta PSE-EEk, eta hiru aste geroago, Eusko Legebiltzarrak tramiterako onartu zuen proposamen horiek biltzen dituen lege proposamena. Pentsatzekoa da proposamena lege bilakatuko dela urtea amaitu aurretik, baina, lehenago, eragileek aukera izango dute proposamenari buruz duten iritzia azaldu eta hari ekarpenak egiteko, Lurralde Plangintzako, Etxebizitzako eta Hiri Agendako Batzordean.
Besteak beste sindikatuek, etxebizitzaren arazoa jorratzen duten zenbait herri mugimenduk eta eraikuntza arloko patronalak parte hartuko dute batzordean, eta aditu batzuk ere gonbidatu dituzte iritzia eman dezaten.
Irailaren 8an hasiko dira eragileen agerraldiak batzordean. ELA eta CCOO sindikatuek, Kaleratzeak Stop plataformak eta Kolektibo 47 Etxebizitza Denontzat elkarteak parte hartuko dute lehenengo agerraldian. Hurrengo egunean, Argilan-ESKren eta EGK Euskadiko Gazteriaren Kontseiluaren txanda izango da, eta irailaren 10ean, berriz, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako eraikuntza arloko patronalek, LAB sindikatuak eta Eudelek egingo dute agerraldia. Horiez gain, zenbait arkitekto, hirigintza abokatu eta etxebizitzaren arloko bestelako zenbait aditu ere izango dira batzordean.
Adostasunik ez
Gobernua babesten duten bi alderdiek, EAJk eta PSE-EEk, lege proposamena tramiterako onartzea lortu zuten, Eusko Legebiltzarrean duten gehiengoari esker, baina ez zuten gainerako talde parlamentarioen sostengua biltzerik izan: EH Bilduk eta Sumarrek aurka bozkatu zuten, eta Alderdi Popularra eta Vox abstenitu egin ziren. Gainera, sindikatuek eta etxebizitza arloko eragileek gogor kritikatu zituzten bi alderdiok proposatutako neurriak.
Jeltzaleen eta sozialisten iritziz, etxebizitzaren arloa arautzen duen legeria «zurrunegia» da, eta askotan «blokeatu» egiten du etxebizitza gehiago eraikitzeko aukera. Horregatik, proposatu dituzten neurriek arautegi hori «malgutzea» dute xede nagusi. Orubeak eraikuntzarako erabiltzea, administrazio prozedurak arintzea eta «etxebizitza gehiago eta azkarrago» eraikitzeko modua emango duten bestelako neurriak hartzea proposatu dute lege egitasmo berrian.
Proposamen horien artean, batek piztu du polemika, bereziki: bizitegi berrietan, babestutako etxebizitzen ehunekoa murriztea. Orain arte, etxebizitza berriak eraikitzen zituztenean, gutxienez %75 gorde behar ziren etxebizitza babestuak egiteko. EAJren eta PSE-EEren iritziz, hain ehuneko handia etxebizitza babestuetarako gordetzea ez da «erakargarria» eraikuntza enpresentzat, ez delako «errentagarria», eta, hortaz, sustatzaileek muzin egiten diote bizitegi berriak eraikitzeari.
Horregatik, etxebizitza babestuen kopurua %75etik %60ra apaltzea proposatzen dute bi alderdiek, ustez eta horrek negoziorako tartea zabalduko diela sustatzaileei eta erakargarriago egingo duela etxebizitza berriak eraikitzea.
Legebiltzarrean izandako eztabaidan, oposizioak gogor kritikatu zuen neurria: EH Bilduko legebiltzarkide Xabier Astigarragak esan zuen neurriak «eraikuntza sektorearen interesei bakarrik» erantzuten diela, eta Sumarreko Jon Hernandezek leporatu zien legea «bankuen eta higiezinen sustatzaileen bulegoetan» idatzi izana, «haien interes espekulatiboen alde egiteko».
Antzera mintzatu ziren sindikatuak: ELAk esan zuen proposatutako neurriek «enpresen interesak» lehenesten dituztela «etxebizitzarako eskubidearen gainetik», eta LABek iragarri zuen neurri horien ondorioz «etxebizitzaren prezioa are gehiago igoko» dela.
Bestelako kritikak ere egin dizkiote neurri sortari. Berri-Otxoak elkarteak, Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Argilan-ESK-k salatu zuten lege berriak DSBE diru sarrerak bermatzeko errenta jasotzen dutenei ere eragingo diela. Orain arte, eta 2024an plazaratutako epai batek zehaztutakoaren arabera, errenta hori jasotzen dutenek ez dute titulurik aurkeztu beharrik izan etxe batean bizi direla frogatzeko, baina hori aldatu egingo da lege berria onartuz gero, eta, hortaz, errenta jasotzeko baldintzak «gogortu» egingo dira.
