Euskaldunen kopurua gutxi handitu da 2011tik, euskararen ezagutzari buruz Nafarroako Estatistika Institutuak egin duen ikerketa berri baten arabera. Ondorioztatu dute jaioterriak baldintzatzen duela errealitate linguistikoa. Izan ere, muga administratiboek mugatuta dago euskararen egoera. 

Hiketan mintzo da Oiartzun (Leitza, Nafarroa, 1966), 'Hika eta toka. Noka ere toka!' liburuaren egilea. Hamabost-hogei lagunen testigantzak bildu ditu liburuan, eta, hitanoz, garai bateko bizimoduaren berri eman diote.

Leitzako mintzamoldea jaso du berak, baina herri guztietarako balio dute hitanoaren gaitzek, eta konponbideak: «Belaunaldien arteko elkarlana».

Bardeako paisaien azalpen geologikoa begi bistan dago bisitari ororentzat, agerian baitira elementu horiek, lekuaren ezaugarriengatik. Liburua batean jaso ditu Euskal Herriko Unibertsitateak han 30 urtez egindako ikerketa lanen emaitzak: 'Nafarroako Errege Bardeak. Bisitariaren gida. Geologia'.

Egoera «kritikoa» dela diote nekazariek, «amorragarria». Datozen egunetan euri gehiago egiten ez badu, Iruñerriko zereal uztak kolokan geratuko dira, eta Erriberako batzuk galdutzat eman dituzte dagoeneko.

Kabia proiektuaren asmoa da 18 eta 30 urte bitarteko gazte migratzaileen eta Euskal Herrian jaiotakoen arteko harremana sustatzea. Gazte horien artean dago Hashim Ibrahim (Takoradi, Ghana, 2004). Lagun berriak egiteko asmoz, egitasmoan izena eman zuen, eta, harrezkeroztik, Kabiak antolatzen dituen ekintza guztietan parte hartzen du.

Nafarren laurdenek dute euskararen ezagueraren bat, eta %12k erabiltzen dute euskara egunerokoan. Euskara sustatzearen aldeko jarrerak, ordea, behera egin du. VII. Inkesta Soziolinguistikoaren datuak dira.

Askotariko diziplinetan aditu diren hamabost ikerlarik 1979tik 2015era arteko Nafarroako tortura kasuak ikertu dituzte: 1.068 kasu orotara. Kriminologiaren Euskal Institutuko lantalde zabal horren zuzendari izan da Laura Pego (Pasaia, Gipuzkoa, 1968).

Ados klubaren binakako nagusia jokatzen ari da, lehen aldiz. Hura da gazteena: 13 urte baino ez ditu. «Gozatzen» ari da, eta «izugarri» eskertu du aukera.

Nafarroan bizi diren perutarrak kalera atera dira, euren sorterrian biltzar konstituziogile bat eskatzeko altxatu diren herritarren aurkako errepresioa salatzera. Haietako bat da Cecilia Themme (Lima, 1967).