Aranzadi zientzia elkarteko ikerlariek topatu dute Irulegiko Eskua, Arangurenen: eskuin esku baten forma du, brontzezkoa da, eta lau lerroko inskripzio bat dauka. Lehen hitzak zuzenean lotzen du gaurko euskararekin: ‘sorioneku’.

'Sorioneku' dio Irulegiko Eskuaren idazkunaren lehen hitzak. Aranzadi elkartearen hipotesietako bat da objektu apotropaiko bat izan zitekeela. Beste modu batera esanda, zoritxarra uxatzeko balio zukeen. Beste kulturetan badira funtzio hori duten hainbat adibide.

Oraindik sinetsi ezin badu ere, Irulegiko Eskua ukitu zuten lehenbiziko eskuak izan ziren bereak. Zazpi urte daramatza Leire Malkorrak (Tolosa, Gipuzkoa, 1988)  Aranzadirekin lanean.

Iruñeko Erresumako Museo Etnografikoak maletak prest ditu ikasgeletara bidaiatzeko. Museo Ibiltaria egitasmoaren bitartez, XIX. eta XX. mendeetako jantziak, mitoak eta lanbideak ulertzeko aukera eman nahi du Elur Ulibarrenak (Alacant, Herrialde Katalanak, 1979), zentzumen guztiak erabiliz.

Apnean jokatzen den kontaktuzko kirola da ur azpiko errugbia. Nafarroan, Iruñeko Leones taldea aritzen da horretan. Talde heterogeneoa dute, eta balioa ematen diote horri. Kirol minoritarioa izanda, arazo franko dituzte: adibidez, neurriko igerilekua aurkitzeko zailtasunak.

Duela bost mende, armada batek Amaiurko gaztelua inguratu zuen; Espainiako erregeordeak zuzendu zuen armada hori, eta bost mila soldaduk osatzen zuten.

Gazteluaren barruan, Jaime Velaz Medrano kapitainaren agindupean, ehun nafarrek astebetez eutsi zieten bonbardaketei eta erasoei. Konkistaren azken guda handia izan zen.

Maravillas Lambertoren ahizpa izateaz gain, Nafarroako oroimen historikoaren alde eginiko lanagatik zen ezaguna. Ekainaren 7an hil zen, 93 urte zituela.

Duela 2.000 urte baino gehiago, erromatarrek galtzada bat egin zuten Pirinioak errazago zeharkatzeko. Aranzadi zientzia elkarteak webgune batean bildu ditu Nafarroako Pirinioen inguruko aurkikuntza eta jakintza batzuk, galtzada horiek nola eta non egin zituzten erakusteko.

XII. mendeko Nafarroa multikulturala irudikatu dute 'Benjamin Tuterakoaren bidaia aparta' komiki liburuxkan. Mikel Begoña gidoigileak eta Iñaki Martinez 'Iñaket' marrazkilariak egin dute, eta ez dute baztertzen komikiak segida edukitzea.