Fisika-Kimika

Azken zortzi urteak inoiz erregistratutako beroenak izan dira

Azken zortzi urteak inoiz erregistratutako beroenak izan dira

Batez besteko tenperaturaren igoera, ozeanoen berotzea, berotegi gasen metaketa, glaziarren masa galtzea... aldagai guztiak kontutan hartuta, esan daiteke iaz ere areagotu zela klima larrialdia.

XIX. mendearen erdialdera neurtzen hasi zirenetik, 2016a izan da orain arte erregistratutako urterik beroena.

Erribera ihartzen ari da

Erribera ihartzen ari da

Egoera «kritikoa» dela diote nekazariek, «amorragarria». Datozen egunetan euri gehiago egiten ez badu, Iruñerriko zereal uztak kolokan geratuko dira, eta Erriberako batzuk galdutzat eman dituzte dagoeneko.

Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere

Enpresa kutsatzaileen poluzioak gora egin du berriro ere

Europako PRTR enpresa kutsatzaileen erregistroan argitaratutako datuen arabera, Euskal Herriko enpresek gutxiago kutsatu zuten 2020an, baina atzera ere, 2021ean, handitu egin da haien poluzioa. 

Errekuntza eta energia instalazioen jarduerak kutsatzen du gehien; haiek sortzen dituzte erregistroak bildutako isurketa guztien erdiak. Sektore horretan daude zentral termikoak, findegiak eta zementu fabrikak.

Txinarekiko menpekotasuna arindu nahi du Europak

Txinarekiko menpekotasuna arindu nahi du Europak

Europak, 27 lehengai kritikoetatik hamalautan, %100eko menpekotasuna du, eta lur arraroen %98 Txinatik datoz. Lur arraroen multzoko mineralak ekonomia berdearen eta komunikazio teknologia berrien garapenaren lehengai nagusiak dira.

Bi urte lurtar Marte sakon aztertzen

Bi urte lurtar Marte sakon aztertzen

Urte martetar bat, hots, bi urte lurtar igaro dira Mars 2020 misioak Marten lur hartu zuenetik. 'Perseverance' deitutako rover edo robota Marten da orduz geroztik, eta informazio anitz bildu dute planeta gorria hobeki ezagutzeko. Robot horretako pieza batzuk EHUko taldeek diseinatuak dira.

Y kromosomaren atzera kontua?

Y kromosomaren atzera kontua?

Nerea Osinalde irakasleak Y kromosoma hartu du hizpide zientziari buruzko BERRIAren iritzi zutabean. Besteak beste, azaltzen du zergatik den Y kromosoma X kromosoma baino txikiagoa; hau da, zergatik dituen gene gutxiago. Halaber, galera horri aurre egiteko Y kromosomak asmatu dituen mekanismoen berri ere ematen du.

Lurraren barne geruzak ere etenik gabeko mugimenduan

Lurraren barne geruzak ere etenik gabeko mugimenduan

Lurraren barneko prozesuen berri izateko, uhin sismikoak erabiltzen dira. Berriki, ikerketa batek erakutsi du nukleo solidoaren abiadura moteldu egin dela, eta agerian utzi du mantuaren eta nukleo solidoaren arteko abiadura aldea.

2022ko mugarriak zientzian

2022ko mugarriak zientzian

Joan den urtean unibertsoaren ikuspegirik sakonena lortu zuen gizakiak: Martera bidean lehenbiziko pausoak eman zituen, AEBek iragarri zuten energia errentagarria egitea lortu zuela, aurrerapenak egin ziren organo txertaketan eta txertoen teknologia berrietan, eta giza historia hobeki ezagutzeko aurkikuntza handiak ere izan ziren.

Lehen aldiz fusio errentagarria egitea lortu dutela baieztatu dute AEBek

Lehen aldiz fusio errentagarria egitea lortu dutela baieztatu dute AEBek

Kaliforniako laborategi bateko esperimentuak ezarri duen mugarria aurkeztu dute Washingtonen. Lorpenak «energia garbiaren etorkizuna» aldatuko duela adierazi dute. Orain arte inork ez du lortu fusioa eragiteko gastaturiko energia baino gehiago ateratzea erreakziotik.