Kultura zientifikoa

Amonite bat topatu dute Langraiz Okan: 60 bat zentimetroko diametroa du

Amonite bat topatu dute Langraiz Okan: 60 bat zentimetroko diametroa du

Amoniteen fosilak 40 bat zentimetrokoak izaten dira, eta honek 60 ditu. Kretazeokoa dela ondorioztatu dute, duela 87 milioi urtekoa.

Konexioa egin dute 'Lur-1'-ekin, osorik Euskal Herrian egindako lehen satelitearekin

Konexioa egin dute 'Lur-1'-ekin, osorik Euskal Herrian egindako lehen satelitearekin

Abuztuaren 16an, ostirala, 20:56 zirenean, espazioratu zuten osorik Euskal Herrian egindako lehen satelitea. Kaliforniatik (AEB) bota zuten, Elon Musk enpresari estatubatuarraren SpaceX enpresaren Falcon 9 suziri batean. Hamasei ordu geroago, larunbateko 12:42 zirenean, satelitearekin konexioa egitea lortu zuten.

Aterki bat zAApAArrAAdAAri

Aterki bat zAApAArrAAdAAri

Herritarren lana arindu dute adimen artifizialeko sistemek. Adituen iritziz, halere, sistema horiek arautu beharra dago, nahi gabeko lerratzerik gabeak eta «justuak» izan daitezen.

Zulo beltz masiboa Esne Bidean

Zulo beltz masiboa Esne Bidean

Oraingoz galaxiako izar zulo beltz handiena dena topatu dute: Eguzkiak baino 33 aldiz masa handiagoa du. Haren inguruan orbitatzen duen izarrari esker ikusi dute, eta Lurretik 2.000 argi urtera dago.

Judit Muñoz: «Matematikak bizi garen mundua azaltzen du: hizkuntza unibertsala da»

Judit Muñoz: «Matematikak bizi garen mundua azaltzen du: hizkuntza unibertsala da»

Algoritmoak baliatuz simulazioak egiten ditu Muñozek bere ordenagailuan. Ekuazioak garatzeko «sormen handia» behar dela esan du matematikariak.

Gazte ikerlarien artean dauden erronkei aurre egiteko European Mathematical Society Young Academy taldeko kide izendatu dute, eta hilabetero parte hartzen du antolatutako batzarretan.

Izotzean ezkutatutako altxorra

Izotzean ezkutatutako altxorra

Izotzean sortzen diren burbuila txikiak ikertzen dituzte Izotzalaben, Leioan. Han gordeta daude atmosferaren aztarnak. Burbuila fitxategi horri esker, ikertzaileek jakin dezakete nolakoa zen duela 800.000 urteko atmosfera, eta gerora zer bilakaera izan duen.

Ondorio argi bat atera dute: «Izotzean ikusten da nola gaur egun dugun berotzea orain arteko erregistroetan agertzen dena baino askoz handiagoa den».

Pedro Miguel Etxenike: «Ezagutzaren lorpenik handiena ezjakintasuna areagotzea da»

Pedro Miguel Etxenike: «Ezagutzaren lorpenik handiena ezjakintasuna areagotzea da»

Ibilbide luzea du zientzian Pedro Miguel Etxenikek (Izaba, Nafarroa, 1950). Zientzia, eta, batez ere, fisika «xarma» handiko arloa dela uste du. Nafarroako Ikastolen Federazioaren NIE saria jaso berri du.

Duela 2.100 urteko sarraski bat

Duela 2.100 urteko sarraski bat

Burdin Aroko Nafarroako aztarnategi nagusietako bat da La Custodia, Viana ondoan. Ikerketek agerian jarri dute Erromako soldaduek Sertorioren aginduetara han egin zuten sarraskia, eta erromatartzearen garaiko bizitzaren xehetasun asko.

Zergatik da pixa horia?

Zergatik da pixa horia?

Orain arte, misterio bat zen pixaren kolorea zerk eragiten duen. AEBetako ikertzaile talde baten arabera, ‘bilirubina reduktasa’ entziman dago kolore horiaren jatorria.