Geografia-Historia

Mundua Tuteratik zeharkatzea
XII. mendeko Nafarroa multikulturala irudikatu dute 'Benjamin Tuterakoaren bidaia aparta' komiki liburuxkan. Mikel Begoña gidoigileak eta Iñaki Martinez 'Iñaket' marrazkilariak egin dute, eta ez dute baztertzen komikiak segida edukitzea.

Tsunamia eragin zuen Tongako sumendia desagertu egin da ur azaletik
Sateliteen irudietan ikusten denez, Hunga Tonga Hunga Ha'apa sumendia lehertu den lekuan, bi lur zati soilik geratzen dira azalean, aurrez baino askoz txikiagoak. Gutxienik bi lagun hil dira, baina baliteke gehiago izatea; azpiegiturak kaltetuta daudenez, oso zaila da Tongako uhartediko bizilagunekin komunikatzea.

Hamar urte Txillardegi gabe
Urtarrilaren 14an bete dira hamar urte Jose Luis Alvarez Enparantza 'Txillardegi' hil zela. Idazlea, hizkuntzalaria, pentsalaria, politikaria eta, beste ezeren gainetik, bere herriarekin konprometitutako intelektuala izan zen.

Animaliak Gabonetako 'apaingarri' izatearen alde eta kontra
Behorrak, astoak, oiloak eta gameluak; asko dira Eguberrietan desfilatzera ateratzen dituzten animaliak. Kalejirak edertzeko aitzakian ateratzen dituzte, baina eragile batzuek ez dute halakorik nahi; zapalkuntzarik gabeko bestak antolatzearen alde daude.

COP26 goi bilerak ez ditu ase ahots baikorrenen espektatibak
Iparraldeko potentzia kutsatzaileek Hegoaldeko herrialdeei laguntzeko agindutako 100.000 milioi dolarreko diru zorroa ez da osatu oraingoan ere. Gainera, ikatzaren erabilera gutxitzeko eskaera egin die goi bilerak herrialdeei; ez «ikatza uzteko».

Martin Ugalderen ekarpena sarean jarri dute
Martin Ugalderen jaiotzaren mendeurrenean, haren lan osoa jaso dute webgune batean: 2.049 idazlan. Kazetaria, politikaria, idazlea izan zen Ugalde, eta ibilbide sendoa egin zuen alor guztietan.
1936ko gerraren ondorioz erbesteratu, eta, Venezuelan ospe handiko kazetari bihurtuta, 1969an itzuli zen, jaioterriarekiko konpromisoarengatik, eta amets bat bete nahi zuelako: euskarazko egunkari bat sortzea.

Patruila neonaziak
Polonia eta Bielorrusiako mugan Europako Batasunera sartzeko zain dauden migratzaileen egoera hartu du hizpide Ane Irazabal kazetariak Zaitun podcastean: zehazki, Poloniatik barrena Alemaniara sartu nahi duten migratzaileena. Izan ere, talde neonaziak antolatzen hasi dira migratzaileen kontra.

Tarimgo momiak tokiko herritarrak dira
Genetikoki bakartuta egon zen populazio batenak dira Txina mendebaldeko Tarim ibaiaren arroko momiak. Basamortuko baldintzetan oso ondo kontserbatu dira. Haien jatorria misterioa izan da hainbat urtean.

Bikingoak Amerikan egon ziren Kolon baino 500 bat urte lehenago
Ternuan aurkituriko zenbait eraikinetako egurra aztertuta, ondorioztatu dute duela 1.000 urte bazegoela han Eskandinaviako jendea. 993. urtean gertatu zen eguzki ekaitz bati esker zehaztu ahal izan dute noiz egon ziren han.