Kultura zientifikoa

Alua: baztertua sarritan, agerian orain

Alua: baztertua sarritan, agerian orain

Juncal Alzugarai fisioterapeutak alu baten eredu hiperrealista bat sortu du, egiturak fidelki erakusten dituena: Alooa. Raquel Pintado artistak taxutu du eredua.

Andreen anatomiak garrantzi txikia izan du ikerketa zientifikoan, eta horrek ondorioak izan ditu emakumeen osasunean.

Lehen aldiz fusio errentagarria egitea lortu dutela baieztatu dute AEBek

Lehen aldiz fusio errentagarria egitea lortu dutela baieztatu dute AEBek

Kaliforniako laborategi bateko esperimentuak ezarri duen mugarria aurkeztu dute Washingtonen. Lorpenak «energia garbiaren etorkizuna» aldatuko duela adierazi dute. Orain arte inork ez du lortu fusioa eragiteko gastaturiko energia baino gehiago ateratzea erreakziotik.

Mugak dituen planeta bat

Mugak dituen planeta bat

50 urte dira 'Hazkundearen mugak' txostena kaleratu zutela. Ekonomia ulertzeko beste modu bat ezarri zuen, eta hazkunde etengabeak etorkizunean zer arazo eragin zitzakeen erakutsi zuen, zientzian oinarritutako sistema baten bidez. Gaur egun, begi bistan daude arazo horietako batzuk, hala nola klima krisia eta bioaniztasunaren galera.

Bardeako kakalardoa

Bardeako kakalardoa

Bardean kakalardoen errolda egiten duen taldeak orain arte ezagutzen ez zen espezie bat aurkitu du: Troglops bardena. 2,5 milimetroko tamaina du, eta arren buruko sakonunea du bereizgarri. Munduan ezagutzen diren animalia espezieen artean %30 kakalardoak dira.

Mattin Aiestaran: «Zalantzarik ez dugu Irulegin emaitza gehiago ere izanen dela»

Mattin Aiestaran: «Zalantzarik ez dugu Irulegin emaitza gehiago ere izanen dela»

Irulegiko aztarnategiko zuzendaria da Mattin Aiestaran historialaria (Tolosa, Gipuzkoa, 1991). Sakon ezagutzen du Irulegiko Eskua azaldu den zona. Buruan fresko ditu antzinako pieza aurkitu arte emaniko pauso eta zizelkadak. Ondoko urratsak ere bai. «Sekulako ardura sentitzen nuen».

Unibertso urruneko supernoba baten hiru irudi lortu dituzte

Unibertso urruneko supernoba baten hiru irudi lortu dituzte

Galaxia bat lente gisa erabilita lorturiko irudiei esker jakin dute izarra Eguzkia baino bostehun aldiz erradio handiagoko supererraldoi gorri bat zela eta duela 11.500 milioi urte lehertu zela.

Hizkuntza baskonikozko idazkunik zaharrena aurkitu dute Nafarroan, K.a. I. mendekoa: 'sorioneku'

Hizkuntza baskonikozko idazkunik zaharrena aurkitu dute Nafarroan, K.a. I. mendekoa: 'sorioneku'

Aranzadi zientzia elkarteko ikerlariek topatu dute Irulegiko Eskua, Arangurenen: eskuin esku baten forma du, brontzezkoa da, eta lau lerroko inskripzio bat dauka. Lehen hitzak zuzenean lotzen du gaurko euskararekin: ‘sorioneku’.

Apotropaikoa: zertarako balio zuen Irulegiko Eskuak?

Apotropaikoa: zertarako balio zuen Irulegiko Eskuak?

'Sorioneku' dio Irulegiko Eskuaren idazkunaren lehen hitzak. Aranzadi elkartearen hipotesietako bat da objektu apotropaiko bat izan zitekeela. Beste modu batera esanda, zoritxarra uxatzeko balio zukeen. Beste kulturetan badira funtzio hori duten hainbat adibide.

Abiatu da Artemis I misioa

Abiatu da Artemis I misioa

NASAren helburua da bidaia bat antolatzea Ilargira, emakume baten zuzendaritzapean, 2024an. Aurretik, 'SLS' espaziontziaren eta 'Orion' ontziaren gaitasunak neurtu behar dituzte abiatu berri duten misioan. Hiru maniki bidali dituzte benetako astronautekin eginen diren misioetako informazioa biltzeko.