Herdoil Burokratikoa

Ezer ez eta festa

Herdoil burokratikoa

2024ko apirilaren 9a

Mamu bat dabil hizkuntzan barrena: antilinguaren mamua. Erretorikaren erratorika, burukraziera batua, letra larrien larrikeria… Eta den-denera zabaldu da, gainera: perretxikozaleen elkarteen aktetatik hasi, eta pilates irakasleen jarraibideetaraino.
Zer testura du? Zer usain? Haren lorratzari antzeman nahian ariko gara lehen saio honetan, haren hortz kamutsek ezustean harrapa ez gaitzaten.

Edukia eta gidoia: Irene Arrarats Lizeaga eta Maialen Berasategi Catalan.

Irakurketak: Arantxa Artola Aldanondo, Leire Errandonea Garcia-Larratxe, Mirentxu Larrañaga Sueskun, Ane Ubegun Goikoetxea, Nerea Urriza Lopez.

Muntatzea: Oli Artola Apeztegia eta Lara Madinabeitia Nanclares.

Musikaren hautaketa: Arantxa Artola Aldanondo eta Maialen Berasategi Catalan.

Musika:
‘Iparragirre abila dela’, Euskatalites
‘Lausotzen’, Biluzik
‘Festa eskilaran’, Big Boy
‘Otzanak’, Anari
‘Giza odolez elikatzen’, Herstura
‘Ez dakit azaltzen’, Trini Fox
‘Congo Square’, Koban
‘Spoiler’, Berri Txarrak
‘Galdu gara’, Kaskezur

Aipuetako musika:
‘Ikusten duzu goizean’, ‘Mari & Kanaky’, ‘Goiz’ eta ‘We are’, Alos Quartet
‘Uretan’, Xabier Zeberio
’Agurra’, Mikel Urdangarin
’A dos a dos’, Angel Unzu

Gaiak

Euskara eta hizkuntzak

Atal gehiago

Poesia fosildua

Hiztun gehienak ez gara literatoak, baina metaforarik gabe mintzo denik inortxo ere ez dago. Metafora batzuk bizi-bizirik eta ageri-agerian daude; beste batzuk, berriz, ihartuak, ezkutatuak, fosilduak, trilobitea haitzean nola: ahoan darabiltzagula ez konturatzeraino.

Zenbaiti poesia darie, beste zenbaiti klixea, eta askori, arriskua ere bai. Zer gertatzen da, adibidez, gaixotasunez aritzeko gerra metaforak erabiltzen baditugu?

AEKren bonus tracka (5): ‘Tipo horiek ez ditut lagun-lagunak’

Andoni Tolosa ‘Morau’-ren kanta, Joan Manuel Serraten ‘Algo personal’ abestiaren bertsioa: ‘Tipo horiek ez ditut lagun-lagunak’.

Hitzen itzulpena: Maialen Berasategi Catalan.

Hizkera mertzenarioa

Ez da eskrupulurik gabe dirua pilatzea: ekintzailetza da. Ez dira biktima zibilak: albo kalteak dira.

Hizkera du propagandak lanabesik zorrotzenetako bat: eufemismoak, hitz lizunduak, baraualdi bat behar izateraino maiztu eta higatu ditugun esapideak…
Gaur, ‘Ezer ez eta festa’, hizkera mertzenarioa mintzagai: ura bost aldiz garestiago saltzeko modua ematen duen makina ondo koipetu eta koipetsu hori.

AEKren bonus tracka (4): 'Dragoi bolek ekarri eta haizeak eraman?'

Gidoia: Hernanialdeko AEK

Bi ziutate

‘Barik’, ‘hagitz’, ‘azul eta ‘potro’: zer dute komunean lau hitz horiek? Bainuontzia eta bideta? Ez. Bisilabatasuna? Bai, baina baita hori baino gehiago ere: lau-laurak direla euskara batua. Izan ere, zer eta zenbat kabitzen da batuan? Gauza bera dira batua eta estandarra? Halako galderei erantzuten saiatuko gara gaurko saioan.

AEKren bonus tracka (3): Erregina katolikoen protestanteen erresuma

Erregina katolikoen protestanteen erresumaren gorabeherak.
Gidoia: Hernanialdeko AEK
Musika: Enrike Solinis & Euskal Barrokensemble

Despistatuon sexua

Albiste txar bat: ez, euskaldunon hizketa ez da beste hiztun batzuena baino gutxiago sexista. Bai, genero gramatikalik eduki gabe ere. Berez, lexikoan ez ezik, erabileran baitago koska. Adi ibili behar zer nola esaten den, baina abil ibili behar, aldi berean, anekdotari eta azalkeriari izkintxo egiteko...

Hizkera sexistaren auzia landuko dugu saio honetan, gizarte (edo jendarte?) osoari dagokiolakoan.

AEKren bonus tracka (2): 'Otarrainxka'

'Hiztegiak tabernetan' saioaren bonus tracka, AEK-k egina. Gaur, Uxue Apaolaza Larrearen 'Otarrainxka'.

Hiztegiak tabernetan

Zenbat dezake hizkuntzak? Zer ez dezake? Non du indarra? Etimologian? Esaldi luze eta bete-beteetan? Ia estilo ere izan nahi ez duen estilo soil eta biluzian? Posible ote da, ordea, estilorik gabe idaztea? Hizkuntzaren ahaleginez eta ahalezinez arituko gara saio honetan.

AEKren bonus tracka (1): 'Erantzun gutuna'

'Herdoil burokratikoa'-ren bonus tracka, AEK-k egina.
Gaur, Uxue Apaolaza Larrearen 'Erantzun gutuna'

Podcastak

Berriketan

Everesteko gailurraren atarian

Tximist espedizioa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Duela 50 urte Everest igotzeko saiakera egin zuen lehenbiziko euskal espedizioa izan zen; sei urte beranduago iritsi zen gailurrera, baina Himalaiarako bidea ireki zien beste euskal mendizale askori. Ramon Olasagasti BERRIAko kazetari eta Mendia kanalaren koordinatzaileak kontatu dizkigu gako nagusiak.

Kinka

Monolaborantzaz: bilakaeraz, arriskuez eta argazki hori iraultzeko beharraz

Monolaborantzaren afera landu du Kinka podcastaren ale berriak. Basogintza eredu industrial horren bilakaera, arriskuak eta abarri buruz hitz egin du Lurgaia Fundazioko Sergio Gallego kideak, eta fundazioaren beraren jardunaz ere hitz egin du. Hiztegian, Osasun Bakarra zer den azaldu dute Nagore Arin eta Oli Artola solaskideek. Eta, aholkuen atalean, agroekologian ekoizle izateko aholkuak ekarri dizkigute Asunek Behatokiko kideek.

New Yorkeko munduak

Txorien bizitza berria

Mariana Enriquez idazle argentinarraren liburu berrian irakurri nuen, Toki eguzkitsua jende goibelarentzat izenekoan. Ipuin-liburua da eta narrazioetako batean kontatzen da txoriak, aurreko bizitza batean, emakumeak izan zirela. “Zigorren bat jasan zuten emakumeak”, idazlearen hitzetan. Ideia, nonbait, Amazonaseko herrien elezaharretatik atera zuen. Hango biztanleek hori uste dute, txori bakoitza, aurretik emakume izandakoa dela.

Berriketan

Territorio libre bat, giltzapean

Presoen Euskara Irakasleen Taldea du hizpide Berriketan saioaren atal honek. 2018an euskal presoei eskolak ematen hasi zen irakasle boluntario talde hori. Haien ibilbidea errepasatu dugu Irati Urdalleta BERRIAko kazetariarekin, eta urte horietan bizitakoa kontatu digute Gari Ibargutxi, Ainhoa Uriarte eta Izaskun Barbarias irakasle ohiek eta Egoitz Koto ikasle ohiak.

Berriketan

Katalunia: haizeak nondik jo

Kataluniako hauteskundeak ditu hizpide Berriketan saioaren atal honek. Igor Susaeta BERRIAko kazetaria Bartzelonan dago, eta hauteskunde kanpainaren eta Kataluniako egoera politikoaren gako nagusiak eman dizkigu handik.

Berria FM

Instituzioa eta (ez)amatasuna

Aurten, Euskal Herri osoan da Amaren Eguna maiatzean. Zoriontzeko eguna ote den, ordea, duda dute askok. Ez ote den gehiago komeni data hausnartzeko baliatzea: hausnartzeko amatasuna nolakoa, amatasuna noiz, amatasuna nork, amatasuna norekin. Are gehiago: «Amatasuna bai?». Emagineko kide Ainara Lasari esker aletu ditugu ama direnenak eta ez direnenak. Hitz egin digu amatasunarekin loturiko iruditerian arrakalatu beharrekoez eta bestez. Bestalde, tamalez eta amorruz, Euskal Herrian izandako beste hilketa matxista bat ere izan dugu hizpide.