New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Eskolara berriz

2025eko apirilaren 28a
Kirmen Uribe

Ezaguna da amesgaizto hori, non eskolara bueltatzen zaren berriz, azterketak gainditu gabe dituzula. Bada, halako zerbait bizi izan genuen pasa den asteburuan. Alabaren bigarren hezkuntzako eskola publikoak, Bard Queens deritzonak, ate irekien eguna ospatu zuen eta izena eman genuen, animatuta.

Hasiera lasaia izan zen. Kafetegian kafea eta bagelak eskaini zizkiguten nagiak ateratzeko. Aukeran materia desberdinak zeuden eta Nereak eta biok erabaki genuen onena bakoitza eskola batera joatea izango zela. Hark, matematika klasea hautatu zuen. Nik, berriz, latina.

Latinezko klasea Hildegard von Bingen erdi aroko idazle eta musikariari buruzkoa zen. Hasieran, Hildegarden bizitzari buruzko xehetasunak eman zizkigun irakasleak: nola monja izanik irakurketa, idazketa eta kantagintzarako emakume talde bat bildu zuen, bere konbentu propioa izatea lortu zuela eta berandu hasi zela idazten, ia berrogeita hamar urterekin. Gauez izaten zituen irudipenei buruz idazten zuen, oso liburu surrealistak, Europa osoan famako egin zirenak.

Ordura arte, dena ondo. Baina bat batean irakasleak paperak banatu zizkigun eta lanean jarri gintuen. Hiru minutu genituen latinezko testu zaharrak irakurtzeko eta klasearen aurrean gure iritzia emateko. Estutu egin nintzen. Gainontzeko gurasoek gainera egoki erantzuten zituzten irakaslearen galderak baina nik ez nekien zer esan.

Nola? Aterabide klasikoa egin zuen. Komunera joan ahal nintekeen galdetu irakasleari. Eta han, komunean ezkutatuta, gogoan hartu nuen alabari egunero esaten dioguna, nota onak atera behar dituela, gogor egin behar duela lan eta txaplata hori dena. Baina ohartu nintzen nik neuk ez nuela materia hori gaindituko. Agian, alabarekin ez nintzen izan behar hain zorrotza.

Eskolak bukatu zirenean Nerea eta biok berriz elkartu ginen.
Zer moduz?
Gustura, esan zidan Nereak, maite ditut zenbakiak.
Eta, zu?
Ni? Zoragarri…

 

Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

Sorterrira berriz

2025eko ekainaren 9a

Ordenagailu eramangarria izorratu eta konpontzera eraman dut. Dendariak, indiar jatorriko gizon batek, gailua begiratu eta ze urtekoa den galdetu dit.
2017koa, erantzun diot nik, baina ondo ibili da orain arte.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Auzoko zapata denda

2025eko ekainaren 2a

Auzoko dendarik antzinakoenetakoa da “Tip-Top Shoes” zapata-denda. 1940an zabaldu zuten 72. kalean eta oraindik hortxe dirau. Antzinakoa izanagatik ez da zaharra, eta ez dabil bezero faltan. Bete-betea egoten da beti, auzoko jendeak han erosteko ohitura du, hiriaren erdialdetako saltoki handiak edo amazon bera ahaztu eta nahiago dute bertara bildu.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Chicharrillos

2025eko maiatzaren 26a

65 urte dira gurasoak ezkondu zirela, 1960ko maiatzaren 25ean. Nonbait gure amak abadeari esan zionean Uribeneko Joserekin ezkonduko zela honako hau bota zion elizgizonak, comerás chicharrillos todos los días. (Txitxarro txikiak jango dituzu egunero). Aholkatu zion amari hobe zuela Ondarroatik atera eta Gasteiz aldera joatea bizitzera, han etorkizun hobea izango zuela, soldaduren batekin ezkonduta edo.

 

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Hau ere gertatzen ari da

2025eko maiatzaren 19a

Auto barruan gaude aparkalekuan. Gidaria unibertsitate-irakaslea da. Kontatu dit aurretik su-hiltzailea eta erizaina izan zela. Gero kazetaria. Orain, idazketa eskolak ematen ditu. Ikasle bati buruz ari zait. Iran aldeko neska bat, doktoretza programa batean sartzea lortu du prestigio handiko unibertsitate batean. Ez du itzuli nahi Iran aldera. Emakumea da eta gutxiengo batekoa. Ez da erraza bizitza han horrelakoentzat.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Pulitzer Saria

2025eko maiatzaren 12a

Fikziozko liburu onenaren Pulitzer saria jaso berri du Percival Everett idazlearen James nobelak. Liburuan Mark Twainen Huckleberry Finn hura berriz kontatzen da baina nobelako pertsonaia den mutiko esklabuaren ikuspegitik. Aurretik, National Book Award sari entzutetsua ere jaso zuen liburuak.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Dena jakiten da

2025eko maiatzaren 5a

"Dena jakiten da", horrelaxe deitzen da Gabriel Garcia Marquez idazleari buruzko erakusketa. Kolonbiako Liburutegi Nazionalean –guk horrelakorik ez dugu oraindik– atondu dute, Bogotan. Austineko Unibertsitateko artxibategitik erakarritako esku-izkribu, gutun, argazki, kartel, jantzi eta idazmakinarekin osatu dute lehen aldiz.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Eskolara berriz

2025eko apirilaren 28a

Ezaguna da amesgaizto hori, non eskolara bueltatzen zaren berriz, azterketak gainditu gabe dituzula. Bada, halako zerbait bizi izan genuen pasa den asteburuan. Alabaren bigarren hezkuntzako eskola publikoak, Bard Queens deritzonak, ate irekien eguna ospatu zuen eta izena eman genuen, animatuta.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Beste egun bat

2025eko apirilaren 14a

Lainotuta esnatu da igandea, eraikinak ia ez ziren ikusten, euri txikiagatik.

Zorionez, bazkalosterako saretu egin da zerua, eta eguzki izpiak ere agertu dira tarteka. Riverside Parkera atera gara oinez egitera. Gereziondoen lore zuriak ikusgarri zeuden. Argazkiak ateratzen ari ziren hiritarrak, haien magalean.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Parkera joan naiz

2025eko apirilaren 7a

Parkera joan naiz, lorean dira arbola batzuk,

ez asko, lotsati oraindik.

Badirudi beldur direla haiek ere beren burua agertzeaz.

Goiz da eta ez dago inor parkeko bankuetan.

Eguzkiak epeltzen hasi duen arren.

Eseri egin naiz eta liburua zabaldu dut.

Lehen eguna etxetik kanpoko irakurketa egiteko.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Arbasoen su txikia

2025eko martxoaren 31

Araba Euskaraz 2025eko kanta egin dugu Mikel Urdangarin eta biok. Kanta landua, mezuak elkarri gurutzatzen ibili baikara luzaroan. Letrak hiru ideia nagusi ditu. Lehenengoa, Araban beti egin dela euskaraz. Eta hor daude aipatuak Landuccik XVI. mendean Gasteizen bildu zituen sei mila hitzak edo sasoi bereko Lazarragaren liburua. Bigarrena, garai zailak bizi arren euskarak beti egin izan duela aurrera. Egin du aurrera horrela nahi izan dugulako, beti egon delako norbait euskaraz hitz egiten, erabiltzen. Eta hiru, transmisioaren garrantzia. Euskararen su txikia pasatu egin da belaunaldiz belaunaldi, eta guri tokatzen zaigu orain gauza bera egitea.

00:00:0000:00:00
Podcastak
Berria FM
Berria FM

Heteroarautik kanpo xerka

Bada esaldi bat herritar batzuk aski asaldatzen dituena: ‘Inoiz ez da berandu bollera izatea erabakitzeko’. «Erabaki egin daiteke?», galdetu izan du jendeak sarri. Erantzun bila, Eva Perez-Ponsengana jo du Berria FMk. Erabaki daiteke? Zer dira bollera gorputzak, sexualitatetik harago? Eta, ohartzerako, duda gehiago ere baziren: ‘bollera’ elea balekoa zaie Ipar Euskal Herriko kideei ere? Jenofa Berhokoirigoinek zer dio? Azkenerako, collage bihurtu zaigu saioa, eta sexilioari erreparatzeko ere hartu dugu tartea, Martxel Larraza eta Beñat Uribe-Etxebarria lagun.

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Tiketik ez, eskerik asko

Txosnen egoera eta Ticket Bai sistemaren auzia ditu hizpide Berriketan saioaren atal honek. Herri festen antolaketa arriskuan dela salatu dute zenbait jai batzordek, eta txosnei balioa emateko ekinbidea abian paratu. Hiru lagunek eman dizkigute gaiari buruzko xehetasunak: Olatz Silva BERRIAko kazetariak, Iñaki Diaz Zuñiga Oreka IT enpresako finantza talde buruak eta Xabier Lasa Gasteizko txosna batzordeko kideak.

00:00:0000:00:00
Kinka
Kinka

Kinkaren Bonus Tracka: Maika Etxekopar

Hirugarren denboraldi honetan, Bonus Tracka izango du Kinka saioak. Hamabostean behin argitaratutako ale nagusiaren osagarri izango da; izan ere, galdera berdin bati erantzungo diote elkarrizketatu guztiek, eta euren lan, jardun edo ikerketa arlotik etorkizuna nola amesten duten azalduko dute. Hemengo honetan, Maika Etxekopar.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Sorterrira berriz

Ordenagailu eramangarria izorratu eta konpontzera eraman dut. Dendariak, indiar jatorriko gizon batek, gailua begiratu eta ze urtekoa den galdetu dit.
2017koa, erantzun diot nik, baina ondo ibili da orain arte.

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Jazarleari jazarri?

Kaleko saltzaile baten defentsan aritu zen emakumearen kontrako epaiketa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. 2023ko udan gertatu zen, Bilboko Kale Nagusian. Udaltzainak ahaleginak egiten ari ziren kaleko saltzaile bat bortizki atxikitzeko, eta zenbait herritarrek buru egin zieten Poliziei, saltzailea bakean utz zezaten. Haietako batek epaiketa izan du, udaltzain bati buruan ostikada jotzea leporatzen baitiote. Epaiketa horretaz eta kaleko saltzaileen kontrako jazarpenaz aritu gara Gotzon Hermosilla BERRIAk Bilbon duen delegazioko kazetariarekin.

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Nork bere Aresti

Gabriel Aresti du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Aresti hil zenetik 50 urte beteko dira bihar, eta hura gogoratzeko jarduera eta argitalpen asko izanen dira aurten. Baina, zergatik aldarrikatzen du mundu guziak Aresti? Zergatik itzultzen gara behin eta berriro berarengana? Galdera horiei buruz hausnartu du Iñigo Astiz BERRIAko kultur kazetariak.

00:00:0000:00:00
Kazetaritza propio eta independentearen alde, 2025 amaierarako 3.000 irakurleren babes ekonomikoa behar du BERRIAk.