Nola irudikatu gizarte hobeak, ipar gisa hartu eta bideari ekiteko. Utopia ez datza gatazkarik ezean, Layla Martinez (Madril, 1987) politologoaren ustez, gatazka «modu justuagoan» kudeatzean baizik. Gizarte hobeak ez baitira «zerutiarrak»: «Beti egongo dira egitekoak».

Irailaren hasieran, 2020ko martxotik egon den hildako kopururik «apalena» erregistratu zen. COVID-19aren aldaera gehiago agertu baino lehen, aukera hau ezin dela galdu adierazi du Osasunaren Mundu Erakundeko zuzendari nagusi Tedros Adhanom Ghebreyesusek.

Balmoral gazteluan hil da estatuburua, Eskozian, 96 urterekin. Harena izan da Erresuma Batuko agintaldirik luzeena, eta bost kontinenteak kolonizatu zituen inperioko irudi nagusia izan da 70 urtean baino gehiagoan. Haren seme Charles III.a da orain errege etxeko buru.

Irailaren 8an ospatu ohi dute Hondarribian (Gipuzkoa) jaietako egun handia, eta Alardea izaten da ekitaldirik garrantzitsuena. Jaizkibel konpainiak 25 urte daramatza Alardean emakumezkoen parte hartzea bermatzen; izan ere, beste konpainietan ezin dute normaltasunez desfilatu.

Duela bost mende, armada batek Amaiurko gaztelua inguratu zuen; Espainiako erregeordeak zuzendu zuen armada hori, eta bost mila soldaduk osatzen zuten.

Gazteluaren barruan, Jaime Velaz Medrano kapitainaren agindupean, ehun nafarrek astebetez eutsi zieten bonbardaketei eta erasoei. Konkistaren azken guda handia izan zen.

Elkano itsasoaren semea izan zela dio Xabier Alberdi Lonbidek (Zarautz, 1969), Euskal Itsas Museoko zuzendariak; haren garaiko Euskal Herria ere itsastarra izateagatik lortu zuela munduari bira ematea. Elkanoren bidaiari eta garaiari buruzkoak jaso ditu liburu batean: Nola egin zen posible lehen mundu bira.

Herrialdeko politika eta ekonomia sistemak eraberritzeko hainbat egitasmo bultzatu zituen, 'perestroika' besteak beste, eta haien ondotik etorri ziren Sobietar Batasunaren eta Gerra Hotzaren amaiera. 91 urterekin zendu da, gaixotasun luze baten ondorioz.

Munduan, azken 25 urteetan, hobekuntzak egon dira abortatzeko eskubidean: Afrikan eman da aurrerapausorik handiena. Europa da andreen eskubideak gehien babesten dituena, eta legedi hori leuntzeko erdibidean geratu da Asia. Amerikan izan dira aldaketarik nabarienak: AEBetan, txarrera, eta Hego Amerikan, hobera.

Gerrak fronte asko ditu. Horietako bat energiarena da. Agerian jarri du lubaki hori Ukrainan piztu den gerrak, Irune Lasak analisi honetan jaso duenez. Arma garrantzitsuenetako bat bihurtu da, eta energia sortzeko eta garraiatzeko azpiegituren kontrola dago jokoan gaur egun.