1922an topatu zuten Tutankamon faraoi egiptoarraren tonba; 1925eko urriaren 28an, berriz, justu duela ehun urte, faraoi momifikatua. Arkeologiaren mugarri ezin garrantzitsuagoa izan zen aurkikuntza hura, eta interes olatu bat piztu zuen munduan.

'Eraukon. Eskuaren mintzoa' dokumentala udaberrirako egongo da prest. Oroitz Zabala eta Iban Toledo orain ari dira ikus-entzunezkoa grabatzen. Zirrara sentitu zuten hizkuntza baskonikozko idazkunik zaharrena aurkitu zela jakitean: «Egun batetik bestera bihurtu zen gure herriaren pop ikono bat».

2018an Zalduako aztarnategian agertutakoaren ia berdina da, eta Ipar Euskal Herrian halakorik aurkitzen den lehen aldia. Aranzadiren arabera, aurkikuntzak argi azaleratzen du Pirinioen bi aldeen arteko «lotura estua», eta zona horrek Erromatar Inperioko merkataritza sarearekin zeukan harremanaren erakusle ere bada.

Joan Ferrer i Jane epigrafistaren hipotesiaren arabera, iberiera eta euskara «ahaidetuta» daude. Iberiar inskripzioetan aurkitutako 'ogei' hitza euskarazko hogei zenbakia izan daitekeela uste du.

Identifikatu dituzten hiru ikurrak ‘ikae’ edo ‘igae’ gisa transkribatu dituzte ikerleek. Alderatzeko elementuak aski urriak diren arren, idazkuna baskoia izan liteke. Irulegiko Eskuaren garaitsukoa da.

K.o. I. mendeko harrizko pieza bat da, eta latinez idatzitako testu bat du: emakume batek Larrahe jainko baskoiari eginiko eskertzea jasotzen du. Aranzadiko ikerlariek egin dute aurkikuntza, Arriaundi mendiko aztarnategian.

Burdin Aroko Nafarroako aztarnategi nagusietako bat da La Custodia, Viana ondoan. Ikerketek agerian jarri dute Erromako soldaduek Sertorioren aginduetara han egin zuten sarraskia, eta erromatartzearen garaiko bizitzaren xehetasun asko.

Ikusi dute ekialdeko zona ere K. a. I. mendean abandonatu zela. Eskailera batzuk aurkitu dituzte aurten induskatutako etxebizitza batean; orain arte, inoiz ez da halakorik atzeman Mendebaldeko Pirinioetako Burdin Aroko herrixka batean.

Ehun urte bete dira Howard Carterrek Tutankamonen hilobia aurkitu zuenetik. Eta aurkikuntza horrek goitik behera aldatu zuen egiptologiaren zientzia. Arlo horretan aditua da Karlos Almorza Aranzadiko ikerlaria, eta xehe-xehe azaldu dizkio BERRIAri egiptologiari buruzko bitxikeria eta sekretu guztiak.