New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Caravaggioaren begirada

2024ko urtarrilaren 22a

Caravaggioren Musikariak izeneko koadroa ikusi nahi genuen MET Museoan. Koadroan lau nerabe ageri dira, eta horietatik bat, atzean dagoena, margolaria bera da. Edertasunaren hauskortasuna sinbolizatzen du margoak. Gaztetxo horiek, laster, ez dira izango.

Caravaggiok iraultza ekarri zuen margolaritzara XVI eta XVII. mendeen tolesduran, Chiaroscuroaren teknikarekin. Baina ez hori bakarrik, bere modeloak benetako pertsonak ziren, ez ziren gorputz idealizatuak. Kalean bizi ziren pertsonak eramaten zituen margoetara, eta gero aberatsek eta kleroko handikiek etxean edo elizetan ikusten zutena hori zen, kaleko jende pobrea, santu jantzita. Gogorarazi nahi zien jende txiroa ere hor dagoela.

Halako batean, eta hainbat gela igaroi eta gero, iritsi ginen musikariak egon behar zuten gelara. Margoa baina, ez zegoen horman. “Utzita dago”, argitu zigun emakumezko zaindari batek, hari buruz galdetu genionean. “Ordea, baduzue beste bat berarena, zoragarria, eta oharkabean pasatzen dena. Zatozte”.

Eta emakumeak mihisearen aurrera eraman gintuen. Caravaggiok “Familia santua” margotu zuen aldi bakarra dela esan zigun. Koadroan Ama Birjina eta Jesus agertzen dira, lehen planoan. Jesus umea da baina ez mantukoa, koskortua dago, lau bat urte izango ditu. Haren alboan San Joan Bataiatzailea dago, hura ere ume. Atzealdean, San Jose, ia ikusten ez dela, itzal bat.

“Konturatu zarete Ama Birjinaren begiradan?”, galdetu zigun zaindariak. “Guri begira dago eta kezka azaltzen du. Zerbaitez ohartarazi nahiko baligu bezala, jakingo balu bezala urte batzuk barru semea hilko diotela”.

Koadroari begiratzen nion eta emakumeari gero. Arrazoi zuen, Caravaggioren Ama Birjina gazte hura guri deika ari zela ematen zuen. Begirada indartsua zuen, erraz ez ahaztekoa. Aditzera eman nahiko baligu bezala, bere semea legez beste hainbat ume hiltzen ari direla gaur egun, munduko toki berean. Egin zerbait, geratu hori. Edo hori da niri gogora jaio zitzaidana, behintzat.

Hala ere, bisitariak gure atzetik pasatzen ziren, koadroan arreta handirik jarri gabe, beste artelan famatuago batzuen bila, edo beraien kezkekin buruan.

Atal gehiago
Kirmen Uribe idazlea. NACHO CARRASCO ZABALLA

Kaleko musikaria

2025eko otsailaren 10a

Egok tronpeta jotzen du Grand Centraleko metro geltokian. Astearte goizetan eta ostegun arratsaldetan hantxe egoten da, faltarik gabe. Jendeak dirua uzten dio, egun txarretan berrogeita hamar dolar, onenetan bostehun.

New Yorkeko Munduak

Koioteak Central Parkean

2025eko otsailaren 3a

Koiote bikote bat bizi da Central Parkean. Bertako animalia basatien artean handienak dira koioteak. Bikoteetan bizi dira eta ez dira banatzen bietako bat hiltzen den arte. Hori gertatu zen Central Parkeko koioteekin. Koiote emea bakarrik geratu zen bikotekide berria hartu duen arte.

Baina, nola iritsiko zen koiote berria parkera, galdetzen diogu gure buruari. Izan ere, Central Parkea hiriaren erdian dagoen irla berde bat da, handia baina irla azkenean. Kaleak eta etorbideak ditu inguruan. Ez dago naturarako korridorerik.

New Yorkeko Munduak

Iruzurtia

2025eko urtarrilaren 27a

New Yorkeko liburutegien artean bosgarren etorbideko liburutegi publikoa da zalantzarik gabe ezagunena. Baina handik hurre, bada merezi duen beste liburutegi ikusgarri bat, Morgan liburutegia. Izen bereko bankariak eraiki zuen. Etxearen alboan altxatu zuen liburutegia, lorategian, etxean liburuak ez zitzaizkion sartzen eta.

New Yorkeko Munduak

Ailegatu da ekaitza

2025eko urtarrilaren 20a

Ez dakit non irakurri dudan urteko egunik tristeena dela gaurko astelehen hau, urtarrileko hirugarrena. Egun iluna delako, argi ordu gutxirekin, eta urte berrian izaten ditugun asmo on horiek okertzen hasten direlako. Donostiar eta azpeitiar batzuentzat ere izango da goibela, parrandazaleentzat batez ere. Hemen ez dugu San Sebastianik baina jai eguna bada, Martin Luther King handiaren eguna. Justiziaren lerroa etengabe aurrera doala esan zuen hark. Esan ez ziguna da lerro hori ez dela beti zuzena, atzera ere egiten duela batzuetan aurrerabideak. Medioetan oso gutxi hitz egiten da Luther Kingen egunaz. Bitxia da eskubide zibilen aldeko aktibistaren egun berean izatea Trump presidentearen bigarren kargu hartzea. Urteko egunik tristeenean hau ere.

New Yorkeko Munduak

Kabiatik ateratzen

2025eko urtarrilaren 13a

Larunbat honetan, seme txikia bere kabuz atera da kalera lagunekin. Lehen aldia izan da, duela zazpi urte New yorkera etorri ginenetik.

New Yorkeko Munduak

New Yorken ez dago Airbnb-rik

2024ko abenduaren 9a

Lehengusinak deitu zidan esateko New Yorkera etorriko zirela oporretan. Betidanik nahi izan dutela ezagutu hiria, irudiak bai oso agerian dituztela, filmetatik, liburuetatik, musikatik, eta bisitatu nahi dutela horregatik, egundo egon gabe ere, hainbeste markatu dituen hiria. Warholen margoak, Velvet Undergrounden diskak, Basquiaten pintadak. Leonard Cohen, Patti Smith eta garai bateko bohemioak biltzen ziren Chelsea hotela.

New Yorkeko Munduak

Mundua edertzen du euskarak

2024ko abenduaren 2a

Mundua edertzen du

bertsoak

Mundua edertzen du

naturak

Mundua edertzen du

arteak

Mundua edertzen du

lagunak

Mundua edertzen du

gauak

Mundua edertzen du

ametsak

Mundua edertzen du

larruak

Mundua edertzen du

bihotzak

Mundua edertzen du

justiziak

Mundua edertzen du

begiruneak

Mundua edertzen du

oroimenak

Mundua edertzen du

berdintasunak

Mundua edertzen du

irriak

Mundua edertzen du

biziak

Mundua edertzen du

herriak

Mundua edertzen du

euskarak

euskarak

edertzen du mundua.

 

2024ko euskararen nazioarteko egunean.

Eta Mikel Urdangarinek kantara ekarria.

New Yorkeko Munduak

Titiriteroa

2024ko azaroaren 25a

Paul Auster idazleari omenaldia egin zioten Villa Albertine liburu-denda txairoan. Siri Husvedt haren alargunak hitz egin zuen aurrena, bikain. Ondotik, itzultzaileek, editoreek, irakurleek hartu zuten hitza. Azkena, Philipe Petit funanbulista izan zen.

New Yorkeko Munduak

Amu Ezpanin

2024ko azaroaren 18a

Osaba Santik itsasoari begiratzen zion izaki bizidun bati bezala. Itsasoan ez zegoenean balkoian egoten zen, hari begira, eta ikusten zuen nola aldatzen zen aldartez, ekaitza bazekarren edo bare bazen.

 

Podcastak
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Buru aldaketa Euskadi Buru Batzarrean

EBB berritzeko prozesua du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Andoni Ortuzarrek eta Markel Olanok beren hautagaitza baztertuta,  Aitor Estebanek bidea libre du EAJko presidente izateko. Xabier Martin BERRIAko politika saileko kazetariak aletu dizkigu prozesu honetako gako nagusiak.

Kinka
Kinka

Baso eta lur kudeaketa arduratsuago bat; ura ez ezik, natura ontzeko

Hirugarren denboraldiko zortzigarren atalean, Life Urbaso proiektuaren nondik norakoak bildu ditu Kinka saioak, Nahia Gartzia Neikerreko ikerlariarekin. Basoaren, lurraren eta uraren elkarrekintza da egitasmoaren funtsa, eta lotura hori optimizatu asmo du. Hiztegian, arkitektura bioklimatikoaz aritu dira Nagore Arin eta Oli Artola.

New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Kaleko musikaria

Egok tronpeta jotzen du Grand Centraleko metro geltokian. Astearte goizetan eta ostegun arratsaldetan hantxe egoten da, faltarik gabe. Jendeak dirua uzten dio, egun txarretan berrogeita hamar dolar, onenetan bostehun.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

'La Négresse': auzoa eta auzia

La Négresse auzia du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Izen hori duen auzoaren izena aldatzeko agindu dio epaileak Miarritzeko Herriko Etxeari, «giza duintasunari» eragiten diolako. Leire Casamajou Elkegarai BERRIAko kazetariak eman dizkigu auziari buruzko xehetasunak.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Zabor guzia bildu gabe dago oraindik

Zaldibarko zabortegiaren hondamendia du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Duela bost urte luizia izan zen zabortegian eta bertako bi langile hil ziren. Gertatu zena gogora ekartzeaz gainera, gaur egun auzia zertan den azaldu digute Imanol Magro Eizmendi eta Gorka Berasategi Otamendi BERRIAko kazetariek.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Sua, sua!

Suteak ditu hizpide Berriketan saioaren atal honek. Urtarrilean zenbait sute piztu dira Hego Euskal Herrian. Kristina Martin BERRIAko kazetaria suteen jatorriaz, prebentzioaz eta suhiltzaileen lanaz hitz egin digu.

Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.