New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Euskara ikasleari

2024ko maiatzaren 27a

Jakin dut podcast honen entzuleen artean batzuk euskara ikasleak zaretela. Poztu egiten nau horrek. Eta zuei eskerrak eman eta gorazarre egin nahi nizueke oraingo honetan, zuengatik baikara ez bakarrik handiago baizik eta askotarikoago ere bai.

Euskara ez da bat bakarra, era asko daude euskaldun izateko, hiztunak adina, esango nuke. Inor ez da bestea baino euskaldunago, denok gaude maila berean, hizkuntza erabiltzen dugun neurrian.

Euskalduna da “euskara duena”. Euskalduna izateko ez da behar borondatea besterik. Hizkuntza jakinez gizataldeko kide izango zara. Ez du zerikusirik pasaportea izatearekin, ez mugekin ez antzeko aferekin. Tokion bizi liteke euskaldun bat, nahiz eta Japonian jaiotakoa izan, euskara ikasi baldin badu. Areago esango nuke, euskalduna izateko ez da Euskal Herrian bizi behar. Izan zaitezke euskaldun Amerikan, Asian, Afrikan edo Ozeanian bizita. Euskal Herrian bizitze hutsak berez ez zaitu egiten euskaldunago. Euskararen komunitateko kide izatea da kontua, nork bere erara, nork bere neurrian, hizkuntza hitz eginez, han edo hemen.

Euskara ez da beste hizkuntza bat. Euskara balore batzuei lotua dago: boluntarismoa, altruismoa, justizia, duintasuna. Planeta bizi eta kulturatan jasangarria bihurtu nahi bati. Mundua hobetzen ari zarete euskaraz ikasita. Sentitu hori.

Baina ez hori bakarrik. Euskaraz ikastea, euskararen uretara jauzi egitea, pertsona bezala, bigarren bizitza bat hasteko aukera ere bada, bizitza, beharbada, osatuago bat.

Eskerrik asko zuen ahaleginagatik.

Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

Schwartz andrearen agurra

2024ko urriaren 28a

Iragan ostegunean egin genion Schwartz irakasleari agurra. Berrogei urtez aritu zen gure semea dabilen Center School eskolako zuzendari. Agurra ez zen izan eliza batean, ohi denez, ezta ezelako erlijio tenpluren batean. Gorazarrea New Yorkeko kultura etikorako elkartearen egoitzan jaso zuen. Halakoxea zen Schwartz.

New Yorkeko Munduak

Larrialdiak New Yorken

2024ko urriaren 21a

Semeak kolpe bat hartu zuela eta larrialdietan izan ginen iragan astean. Buruan zabaldu txiki bat, jolasean zebilela. Gauza handia ez baina ondo itxi beharra nabari zen.

Metroz joan gara ospitalera. Taxia baino bizkorragoa da.

New Yorkeko Munduak

Dena ondo

2024ko urriaren 14a

Metroan noala, aldiro aplikazio berri baten iragarkia ikusten dut. Lana lortzeko, bikotekidea aurkitzeko, ilea ez erortzeko.

Horren karietara, duela egun batzuk solasaldi bat izan nuen gauza hauetan aditua den lagun batekin. Aplikazio baten berri eman zidan. Gauza txarren aplikazioa. Momentuan gertatzen ari diren krimenen berri ematen dizu. Eta abisatu, zure kokapenaren arabera. Horrela, jakingo duzu zure ondoko kalean lapurreta bat izan dela, alboko parkean kolpatu egin dutela norbait, edo poliziak atxilo egin duela zein edo zein hiru karrika beherago.

New Yorkeko Munduak

Diasporaren alde

2024ko urriaren 7a

Halako batean, sartu naiz, asperdura astintzeko edo, abizenen berri ematen duen web orri batean. Jakin nahi izan dut zenbat Uribe dauden munduan zehar eta harridura sortu dit emaitzak. Euskal Herrian, 4000 bat omen daude. Gehiena baina Mexikon daude, 90.000. Hego Amerikan zehar, beste andana, Kolonbian, Perun, Argentinan, Txilen.

New Yorkeko Munduak

Existentzia gardenak

2024ko irailaren 30a

“Existentzia” deitzen zen 1987 urtean TU-K taldeak atera zuen maketak. Musika indiea, gotikoa batzuetan, oinarri elektronikoekin. Txomin anaia zen kideetako bat. Kantetarako letrak behar zituela eta konturatu zen haren anaia gazteak, nik, poemak idazten zituela eta poema horiek “lapurtuta” konposatu zituen lehen abestiak. Orduan batxilergoko lehen mailan negoen, hamasei urterekin.

New Yorkeko Munduak

Drill

2024ko irailaren 23a
New Yorkeko Munduak

Elkarrizketa

2024ko irailaren 16a

Ematen du egun batetik bestera ez dela ezer aldatzen, gauzak bere horretan jarraitzen dutela dirudi, eta horrela iraungo dutela, luzaroan. Baina begirada altxatu eta atzera begira, orduan egunen joana bizkorra da oso, eta orduan bai ikusten direla aldaketak, nola egin duen mudantza munduak, eta gure bizitzak.

New Yorkeko Munduak

Gili-Gili

2024ko irailaren 2a

Gili-giliko arropa lortzeko kanpora joaten ziren jabeak, herrialde desberdinetatik ekartzen zituzten jantzi moderno eta kalitatekoak. Laurogei eta laurogeita hamar hamarkadetako gazteek hantxe aurkitu zituzten lehen bakeroak, kamiseta apurtuak eta txupa larruzkoak. Ibonek, haurtzaroko lagun batek, kontatzen zion Manolitari aurtengo udan bertan larruzko jaka berri zibotekoa erosi eta motorrean istripua izan zuela egun hartan bertan. Hil ala bizi egon zen mutila, baina jakak urraturik ere ez zuen izan, oso osorik iritsi zen etxera, hauts pixka bat besterik ez.

New Yorkeko Munduak

Denboraldiko azkena

2024ko ekainaren 24a

Denboraldiko azkena Abiada gorrian igaro da ikasturtea eta iritsi gara denboraldiko azken podcastera. New Yorkeko munduak utzi eta Euskal Herriko munduetara etorria naiz, uda hemen pasatzera. Saturraran operaren estreinaldiaren aitzakiaz zeharkatu dut Atlantiko ozeano tzarra. 

Podcastak
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Debekatuta dago bero afaltzea (?)

Donostiako Kaleko Afari Solidarioak egitasmoa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Herritar talde batek segurtasun faltarekin lotu du egitasmoa, eta protesta egin ondotik, Donostiako Udalak Egia auzoan banatzen diren afariak debekatu ditu. Jakes Goikoetxea Gizartea saileko koordinatzaileak azaldu dizkigu auziaren gako nagusiak.

Kinka
Kinka

Itsasoaren ahalaz, ondorio kateez eta "aitona-amonen bizitzaz"

Hirugarren denboraldiko bigarren atalean, itsasoaren ahala jarri du erdigunean Kinka saioak. Maxi Castrillejo itsas zientzialariak xehatu du itsasoaren ezkutuko ahal hori, karbono dioxidoaren pompa biologiko gisa jokatzen duen papera zein den azalduz. Horrez gain, klima eta natura krisia ozeanoetan eragiten den ondorio kateez eta "aitona-amonen bizitzaz" ere mintzatu da Castrillejo. Hiztegian, banpiro elektrikoez aritu dira Nagore Arin eta Oli Artola solaskideak.

New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Schwartz andrearen agurra

Iragan ostegunean egin genion Schwartz irakasleari agurra. Berrogei urtez aritu zen gure semea dabilen Center School eskolako zuzendari. Agurra ez zen izan eliza batean, ohi denez, ezta ezelako erlijio tenpluren batean. Gorazarrea New Yorkeko kultura etikorako elkartearen egoitzan jaso zuen. Halakoxea zen Schwartz.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Imaz hordagoka berriz ere

Energia enpresen gaineko zerga du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Josu Jon Imaz Repsoleko kontseilari ordezkariak «populistatzat» jo du zerga hori, eta presio egin die Junts eta EAJ alderdiei Espainiako Gobernuak betikotu ez dezan. Irune Lasa BERRIAko Ekonomia saileko kazetariak auziaren gako nagusiak azaldu dizkigu.

BERRIKETAN Logo
Berriketan

Grafiti baskoia

Lantzeko idazkuna du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Berriki aurkeztu dute duela bi mila urte ustiatzen zuten meatzean zizelkatutako hitz bat: ikae edo igae, adituen arabera. Aurkikuntza honen nondik norakoak eta adituek planteatzen dituzten hipotesiak azaldu dizkigu Mikel P. Ansa BERRIAko editoreak.

Berria FM
Berria FM

Izatekotan, marroia

Urriaren 19a Bularreko Minbiziaren Kontrako Nazioarteko Eguna da. Aurtengoa joana da, baina beti da garaiz hari heltzeko. Izan Inurri elkarteko kide eta sortzaile Julene Illarramendirekin aritu gara gaitzaz eta gaitza inguratzen duten beste hamaika kontuz: hil arte bizi nahiaz, «urri arrosak» sortzen duen amorrazioaz, hizkera belikoaz, osasun sistemak helarazten dituen mezu matxistez. Bestalde, ‘Bularretik ehundutako aitortzak’ dokumentala ondu dute Leitzan, eta protagonisten ahotsak ere jaso ditu Berria FMk.

Orain, aldi berria dator. Zure aldia. 2025erako 3.000 babesle berri behar ditugu iragana eta geroa orainaldian kontatzeko.