Ba ez, ez gatoz Paristik. Ezta Madrildik ere. Ze inporta nondik. Hemen gaude, hori da kontua. Kultura biziaz eta bizigarriaz hitz egitera gatoz. Liburuak eta diskoak zatikatuko ditugu. Kukuaren koplak kantatuko ditugu. Adi begiratuko diogu artifizioari. Aldarrikapena ipar eta sormena orratz.
Bazen behin eztanda handi bat. Baziren gero izarrak, planetak, zulo beltzak...
Eskolan erakutsi ziguten.
Espazioan mututasuna nagusi dela ere bai.
Dardarak badiren arren, ez dagoelako garraiatuko dituen airerik, bitartekaririk.
Eskolatik kanpo ikasi genuen antzeko zerbait gertatzen dela kulturaren gure galaxian ere. Unibertso honetakoak garela, geuretik dardarak sortzen, baina espazioak ez digula oihartzun egiten.
Eta gure kultura planeta beregain, satelite, asteroide edo Saturnoren eraztunetako harri puska ote den... Teoria ezberdinak daude.
Aizkoraren epaia erraldoiaren kontra.
Enborra eraitsi arte zartaka.
Eta enborra ohol, ohola mahai, mahaia epaimahai.
Erakunde publikoek antolatutako sarien eta beken banatzeko.
Gaur gaurkoz, sortzaileen eskubideen erauzketan zaildutako sistema bat.
Sortzailea apo sentiarazteraino.
Dinosauroa iratzarri zenean, matxismoak han segitzen zuen.
Eboluzio behar handirik gabe.
Dinosauroa iratzarri zenean, kulturaren ispiluak han segitzen zuen.
Arrakala askorik gabe.
Gizarteari isla egiten.
Zenbaterainoko plaza eskaintzen zaio euskal kulturari Euskal Herriko hedabideetan?
Plaza horren neurria zenbateraino da herritarron kultur ohituren moldatzaile, zenbateraino kultur ohituron ispilu?
Mundu gero eta konektatuago ꟷeta globalizatuagoꟷ honetan, zenbateraino normalizatuko dugu gure kulturarekiko deskonexioa?
Etengabeko eraldaketak eta informazioaren gizarteak bizi gaituztela errepikatzea ez delako aski, kultura transmititzea eta biziaraztea ere mundua eta gizartea egiteko modu eraldatzaile bat dela ahazten badugu.
Gasteizko Legebiltzarreko pasilloetan luzaz joan-etorrian ibili eta iritzi publikoan eztabaida zakarrak eragin ostean, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Hezkuntza Lege berria onartu berri dute. Plaza politiko horretan eta beste zenbaitetan landutako legeek eta curriculumek gure kultur kapitala belaunaldi berrienganainoko eroale lana erraztuko ote duten, gero eta gehiagotan eteteko zorian dirudien kultur soka indartu ala ahuldu egingo ote duten, eragile ugariren gogoetagai da. Baita akuilu ere, gure hizkuntzaren eta kulturaren biziraupena ikastetxeetan ere jokatzen baita. Horren isla dira, besteak beste, Euskal Herriko ikasgeletan azken hamarkadetan aktibatu diren hainbat ekimen.
Hitz egiteko gaitasunak eta irudimenak egiten omen gaituzte humano. Hitz egiteko eta gure irudimenaren milioika emaitza prozesatzeko gaitasuna erantsi diegun makinak ere adimendunak al dira, beraz? Zein etorkizun opa digute Adimen Artifizialaren sustatzaile nagusiek, gure datuen kudeaketa negozio bihurtu duten multinazionalek? Itsu-itsuan egin behar al dugu datu kopuru erraldoiak kudeatzen trebatutako produktu informatikoen alde? Zein ondorio izan dezake gure iruditeria kolektiboa halako programen esku uzteak? Benetan sinesten al dugu makinek salbatuko dutela euskaldunon komunitatea?
Hauxe zen, beraz, kultur langilea izatea: Itzaltzea eta piztea.
Norbere Ogi Bideko puntu beltzak bide-orri ustez serioenetan sekula ez agertzea.
Euskal Artistaren Estatutua existitzen garenik ere ez dakiten Esne Bidetik kanpoko galaxiaren batetik etorriko zaigula nazkatu arte entzutea.
Intermitente, keinukari bilakatu nahi izatea.
Itzaltzea eta piztea.
Edizio genetikoa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Colossal Biosciences enpresak duela 13.000 urte desagertutako otso espezie bat berpiztu duela iragarri zuen apirilean, otso grisari aldaketa genetikoak eginda. CRISPR teknika da edizio genetikoa egiteko erabiltzen dena. Itsaso Jauregi BERRIAko zientzia gaietako kazetariak, eta Ainara Castellanos Rubio genetikan aditu eta Ikerbasque ikertzaileak eman dizkigute gaiari buruzko argibideak.
Konklabea du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Gaur hasiko da Vatikanoan Aita Santua aukeratzeko prozesua. Mikel P. Ansa BERRIAko editorearekin batera solasean aritu gara prozesu horretaz eta zenbait bitxikeriaz.
Hamabostaldi honetan, naturaren eskubideak, eta, batez ere, eskubide horien aitortza izan du hizpide klima eta natura krisiari buruzko Kinka saioak. Horretarako, Iñaki Barcena eta Leire Urkidi EHUko Ekopol taldeko kideak izan ditu bidelagun. Hiztegian, espezie inbaditzaileez aritu dira Nagore Arin eta Oli Artola.
"Dena jakiten da", horrelaxe deitzen da Gabriel Garcia Marquez idazleari buruzko erakusketa. Kolonbiako Liburutegi Nazionalean –guk horrelakorik ez dugu oraindik– atondu dute, Bogotan. Austineko Unibertsitateko artxibategitik erakarritako esku-izkribu, gutun, argazki, kartel, jantzi eta idazmakinarekin osatu dute lehen aldiz.
Maite zaitut kantua eta Pirritx, Porrotx eta MariMototsen ibilbidea du hizpide Berriketan saioaren atal honek. 20 urte bete dira kantu hori argitaratu zenetik, eta larunbatean Maite Zaitut jaialdia egin zuten euskal pailazoei herri omenaldia egiteko. Amagoia Mujika Maite Zaitut elkarteko kideak kontatu digu pailazoen ekarpena zein izan den, eta Iñigo Astiz BERRIAko kazetariak jaialdiko kronika egin digu.
