"Dena jakiten da", horrelaxe deitzen da Gabriel Garcia Marquez idazleari buruzko erakusketa. Kolonbiako Liburutegi Nazionalean –guk horrelakorik ez dugu oraindik– atondu dute, Bogotan. Austineko Unibertsitateko artxibategitik erakarritako esku-izkribu, gutun, argazki, kartel, jantzi eta idazmakinarekin osatu dute lehen aldiz.
Liburutegi Nazionala Art Noveau estiloko eraikin txairo bat da, Bogota erdialdean. Sarreran zorroa erakusteko eskatu didate. Nire bi liburu nituen barruan. Arratsaldean, Bogotako liburu azokan pasarteren bat irakurtzeko. Izenburuak fitxa batean idazteko eskatu didate, lapurtu ditudala ez pentsatzeko.
Erakusketaren erdigunean idatz-mahai zahar bat dago eta haren gainean Cien años de soledad entzutetsuaren jatorrizkoa, laurehun eta piku orri, makinaz. Jatorrizkoa osorik bidaltzeko dirurik ez zuenez, kontatzen da, zati bat soilik bidali ziola editoreari, eta hark, dena irakurri gabe ere, segituan jakin zuela liburu hura klasiko bat bilakatuko zela.
Gabok sei edo zazpi aldiz idazten zuen nobela bera bukatutzat eman aurretik. "Aroztegi" lan handia egiten zuen. Cien años haren ideia hamabost urte luzez erabili zuen buruan, Mercedes Barcha emazteak Gabo gela batean sarrarazi zuen arte, klasikoa behingoz idatz zezan.
Gerokoa badakigu, aintza eta ospea mundu zabalean. Dena den, erakusketan ez dira balentriak bakarrik kontatzen. Porrotak ere badatoz. Adibidez, The New Yorker aldizkariaren ezezko bat dator. Ez zen bidea erraza izan. Eta azken urteetako gainbehera ere ageri da, memoria galtzen hasi zenekoa. Gustuko izan nuen beste gauza bat, familia eta lagunen presentzia. Gertukoen argazki asko daude. Idazleak dena zor diolako bere inguruari, familiari, lagunei eta komunitateari, eta hori ez zuen Gabok ahaztu.
Ateratzean, zorroa berriz erakusteko eskatu didate. Nire bi liburuak zeuden barruan, ez dut libururik lapurtu. Baina ideiak bai, ideiak eman dizkit Gabok, nola norbera izatea dela aurrera egiteko bide bakarra, egokitu zaizun izaera eta jatorria ezkutatu gabe. Izan ere, hark idatzi zuen bezala, azkenean, "dena jakiten da".