New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Dena jakiten da

2025eko maiatzaren 5a

"Dena jakiten da", horrelaxe deitzen da Gabriel Garcia Marquez idazleari buruzko erakusketa. Kolonbiako Liburutegi Nazionalean –guk horrelakorik ez dugu oraindik– atondu dute, Bogotan. Austineko Unibertsitateko artxibategitik erakarritako esku-izkribu, gutun, argazki, kartel, jantzi eta idazmakinarekin osatu dute lehen aldiz.

Liburutegi Nazionala Art Noveau estiloko eraikin txairo bat da, Bogota erdialdean. Sarreran zorroa erakusteko eskatu didate. Nire bi liburu nituen barruan. Arratsaldean, Bogotako liburu azokan pasarteren bat irakurtzeko. Izenburuak fitxa batean idazteko eskatu didate, lapurtu ditudala ez pentsatzeko.

Erakusketaren erdigunean idatz-mahai zahar bat dago eta haren gainean Cien años de soledad entzutetsuaren jatorrizkoa, laurehun eta piku orri, makinaz. Jatorrizkoa osorik bidaltzeko dirurik ez zuenez, kontatzen da, zati bat soilik bidali ziola editoreari, eta hark, dena irakurri gabe ere, segituan jakin zuela liburu hura klasiko bat bilakatuko zela.

Gabok sei edo zazpi aldiz idazten zuen nobela bera bukatutzat eman aurretik. "Aroztegi" lan handia egiten zuen. Cien años haren ideia hamabost urte luzez erabili zuen buruan, Mercedes Barcha emazteak Gabo gela batean sarrarazi zuen arte, klasikoa behingoz idatz zezan.

Gerokoa badakigu, aintza eta ospea mundu zabalean. Dena den, erakusketan ez dira balentriak bakarrik kontatzen. Porrotak ere badatoz. Adibidez, The New Yorker aldizkariaren ezezko bat dator. Ez zen bidea erraza izan. Eta azken urteetako gainbehera ere ageri da, memoria galtzen hasi zenekoa. Gustuko izan nuen beste gauza bat, familia eta lagunen presentzia. Gertukoen argazki asko daude. Idazleak dena zor diolako bere inguruari, familiari, lagunei eta komunitateari, eta hori ez zuen Gabok ahaztu.

Ateratzean, zorroa berriz erakusteko eskatu didate. Nire bi liburuak zeuden barruan, ez dut libururik lapurtu. Baina ideiak bai, ideiak eman dizkit Gabok, nola norbera izatea dela aurrera egiteko bide bakarra, egokitu zaizun izaera eta jatorria ezkutatu gabe. Izan ere, hark idatzi zuen bezala, azkenean, "dena jakiten da".

Gaiak
Atal gehiago
New Yorkeko Munduak

Chicharrillos

2025eko maiatzaren 26a

65 urte dira gurasoak ezkondu zirela, 1960ko maiatzaren 25ean. Nonbait gure amak abadeari esan zionean Uribeneko Joserekin ezkonduko zela honako hau bota zion elizgizonak, comerás chicharrillos todos los días. (Txitxarro txikiak jango dituzu egunero). Aholkatu zion amari hobe zuela Ondarroatik atera eta Gasteiz aldera joatea bizitzera, han etorkizun hobea izango zuela, soldaduren batekin ezkonduta edo.

 

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Hau ere gertatzen ari da

2025eko maiatzaren 19a

Auto barruan gaude aparkalekuan. Gidaria unibertsitate-irakaslea da. Kontatu dit aurretik su-hiltzailea eta erizaina izan zela. Gero kazetaria. Orain, idazketa eskolak ematen ditu. Ikasle bati buruz ari zait. Iran aldeko neska bat, doktoretza programa batean sartzea lortu du prestigio handiko unibertsitate batean. Ez du itzuli nahi Iran aldera. Emakumea da eta gutxiengo batekoa. Ez da erraza bizitza han horrelakoentzat.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Pulitzer Saria

2025eko maiatzaren 12a

Fikziozko liburu onenaren Pulitzer saria jaso berri du Percival Everett idazlearen James nobelak. Liburuan Mark Twainen Huckleberry Finn hura berriz kontatzen da baina nobelako pertsonaia den mutiko esklabuaren ikuspegitik. Aurretik, National Book Award sari entzutetsua ere jaso zuen liburuak.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Dena jakiten da

2025eko maiatzaren 5a

"Dena jakiten da", horrelaxe deitzen da Gabriel Garcia Marquez idazleari buruzko erakusketa. Kolonbiako Liburutegi Nazionalean –guk horrelakorik ez dugu oraindik– atondu dute, Bogotan. Austineko Unibertsitateko artxibategitik erakarritako esku-izkribu, gutun, argazki, kartel, jantzi eta idazmakinarekin osatu dute lehen aldiz.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Eskolara berriz

2025eko apirilaren 28a

Ezaguna da amesgaizto hori, non eskolara bueltatzen zaren berriz, azterketak gainditu gabe dituzula. Bada, halako zerbait bizi izan genuen pasa den asteburuan. Alabaren bigarren hezkuntzako eskola publikoak, Bard Queens deritzonak, ate irekien eguna ospatu zuen eta izena eman genuen, animatuta.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Beste egun bat

2025eko apirilaren 14a

Lainotuta esnatu da igandea, eraikinak ia ez ziren ikusten, euri txikiagatik.

Zorionez, bazkalosterako saretu egin da zerua, eta eguzki izpiak ere agertu dira tarteka. Riverside Parkera atera gara oinez egitera. Gereziondoen lore zuriak ikusgarri zeuden. Argazkiak ateratzen ari ziren hiritarrak, haien magalean.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Parkera joan naiz

2025eko apirilaren 7a

Parkera joan naiz, lorean dira arbola batzuk,

ez asko, lotsati oraindik.

Badirudi beldur direla haiek ere beren burua agertzeaz.

Goiz da eta ez dago inor parkeko bankuetan.

Eguzkiak epeltzen hasi duen arren.

Eseri egin naiz eta liburua zabaldu dut.

Lehen eguna etxetik kanpoko irakurketa egiteko.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Arbasoen su txikia

2025eko martxoaren 31

Araba Euskaraz 2025eko kanta egin dugu Mikel Urdangarin eta biok. Kanta landua, mezuak elkarri gurutzatzen ibili baikara luzaroan. Letrak hiru ideia nagusi ditu. Lehenengoa, Araban beti egin dela euskaraz. Eta hor daude aipatuak Landuccik XVI. mendean Gasteizen bildu zituen sei mila hitzak edo sasoi bereko Lazarragaren liburua. Bigarrena, garai zailak bizi arren euskarak beti egin izan duela aurrera. Egin du aurrera horrela nahi izan dugulako, beti egon delako norbait euskaraz hitz egiten, erabiltzen. Eta hiru, transmisioaren garrantzia. Euskararen su txikia pasatu egin da belaunaldiz belaunaldi, eta guri tokatzen zaigu orain gauza bera egitea.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Iowako eklipsea

2025eko martxoaren 24a

Iowako nazioarteko idazleen eskolara iritsi berri, 2017ko abuztuaren 21ean, eguzki eklipsea izan zen. Christopher Merrill bertako arduradunak eta gainontzeko irakasleek gertaera ikustera eraman gintuzten, idazleen etxearen patioan bertan, horretarako utzi zizkiguten betaurreko beltz batzuekin. Eklipseak ez zuen asko iraun egia esan, bi minutu luze, eta ostean, bizitza lehengo bidera itzuli zen.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak

Pla-pla

2025eko martxoaren 17a

Dozena bat arrautzak hamar bat dolar balio du, hamabi ere bai organikoak badira. Prezioak ikaragarri egin du gora azken aldian. Hegaztien gripea zuten milioika oilo hil behar izan dituzte eta nonbait hortik dator kaltea. Gaur egungo agintariek, nola ez, aurrekoei botatzen diete errua, baita honena ere.

Kontua da zaila izaten dela arrautzak erostea New Yorken, eta daudenean, ezin duzu aldiro dozenako kartoi bat baino gehiago erosi. Bat baino gehiago hartuz gero, kutxan kendu egingo dizute.

00:00:0000:00:00
Podcastak
Hizlandia irudia
Hizlandia

Igor Estankona: Xabier Aldairen 'Bala zeru urdina'

Hamabosgarren ataleko gonbidatua Igor Estankona Bilbao poeta izan da.
Eta aukeratu duen liburua Xabier Aldairen 'Bala zeru urdina' (Susa, 1993).

Atal honetan erabilitako kantuak:
· U2 - Bullet The Blue Sky
· MASSIVE ATTACK - Angel
· PJ HARVEY - In The Dark Places
· JEFF BUCKLEY - Hallelujah

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Euskaraldia bukatu da; erronka, ez

Euskaraldiaren balorazioa du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Olatz Silva Rodrigo BERRIAko kazetariak jarraitu du Euskaraldiaren antolatzaileek egindako balorazioa, eta Arantxa Iraola BERRIAko hezkuntza eta euskara gaietako kazetariak egin du Euskaraldiaren analisia

00:00:0000:00:00
Berria FM
Berria FM

Ortzimugak abiapuntu

Azkenaldian Euskal Herriko mugimendu feministan izandako eztabaida eta talkak mahai gainean jarri ditu Naia Torrealdai Mandalunizek, eta liburu batean jaso du haien gaineko azterketa: Amaieratik hasi. Euskal feminismoa, aldaketarako paradigma. Berria FMri bisita egin dio autoreak, eta, hortaz, harekin batera aletu ditugu korapilook. Tartean, «eztabaidaren apologia» ere kabiarazi dugu saioan, baita «itxaropenaren mantra» ere. Are, irmo egin du ohartarazpena: «Etsaiari ezin diogu garaipena eskuetara eman».

00:00:0000:00:00
Kinka
Kinka

Kinkaren Bonus Tracka: Josu Naveda eta Txapu Martin

Hirugarren denboraldi honetan, Bonus Tracka izango du Kinka saioak. Hamabostean behin argitaratutako ale nagusiaren osagarri izango da; izan ere, galdera berdin bati erantzungo diote elkarrizketatu guztiek, eta euren lan, jardun edo ikerketa arlotik etorkizuna nola amesten duten azalduko dute. Hemengo honetan, Josu Naveda eta Txapu Martin ekintzaileek erantzun diote galdera horri.

00:00:0000:00:00
New Yorkeko Munduak
New Yorkeko munduak

Chicharrillos

65 urte dira gurasoak ezkondu zirela, 1960ko maiatzaren 25ean. Nonbait gure amak abadeari esan zionean Uribeneko Joserekin ezkonduko zela honako hau bota zion elizgizonak, comerás chicharrillos todos los días. (Txitxarro txikiak jango dituzu egunero). Aholkatu zion amari hobe zuela Ondarroatik atera eta Gasteiz aldera joatea bizitzera, han etorkizun hobea izango zuela, soldaduren batekin ezkonduta edo.

 

00:00:0000:00:00
BERRIKETAN Logo
Berriketan

Atzerritarren Espainiako Legea: batean bale, bestean kale

Atzerritarren Espainiako Lege erreforma du hizpide Berriketan saioaren atal honek. Hego Euskal Herriko migratzaile askok haien egoera administratiboa erregularizatzeko egin behar dituzten tramiteak arinduko ditu, bai, baina beste asko kanpoan utzi ditu: asilo eskatzaileak, esaterako. Lege erreforma horren aurrerapausoak eta akatsak zein diren azaldu digu Olatz Silva Rodrigo BERRIAko gizarte gaietako kazetariak.

00:00:0000:00:00
Kazetaritza propio eta independentearen alde, 2025 amaierarako 3.000 irakurleren babes ekonomikoa behar du BERRIAk.