AZKENAK

Mohammed: «Ez da justua iheslariok hainbeste hilabete igarotzea asiloa lortzeko»
Mohammed (Teheran, 1999) 2020ko otsailean iritsi zen Irandik Lesbosera (Grezia), haren sorterrian indarrean zegoen «erregimen islamista jasangaitza» zela eta. Irandik Turkiara aurrena, eta handik Lesbosera gero, itsasoz amesgaiztoz jositako bidaia egin ondotik.
Asiloa noiz emango dioten zain dago. Bien bitartean, Zaporeak gobernuz kanpoko erakundeko okina da Kara Tepe kanpalekuan. Bertan elkarrizketatu du BERRIAko kazetariak.

Espezie inbaditzaileen sustrai arrotzak, errotuegi
Txosten batean adierazi dutenez, galdu diren izakien %60 espezie inbaditzaileen ondorioz galdu dira. Ikertzaileen arabera, espezie horien hedapena «lehenbailehen» geldiarazi behar da, biodibertsitatea babesteko eta klima krisiari aurre egiteko.

Haize errota flotagarri bat argindarra sortzen ari da Bizkaiko kostan
Sorgailua prototipo bat da, eta plataformaren funtzionamenduari eta ingurugiroan duen eraginari buruzko datuak bilduko ditu bi urtez. Espero dute informazio hori baliagarria izatea 2026an haize errota gehiago jartzeko.

Negarra zugan ihintza bezala Guggenheim eta Urdaibai
Aitor Etxebarriazarraga bertsolari bizkaitarrak Bilboko Guggenheim museoa Urdaibaira hedatzeko proiektuari buruz egin ditu bertsoak.
Gernika-Lumon jaio zen Etxebarriazarraga, 1993an. Fisikaria da, eta irakasle aritzen da Lilibertso bertso eskolan. 2018an parte hartu zuen lehenengoz Bizkaiko Bertsolari Txapelketan, eta, 2021ean, finalista izan zen. 2022ko txapelketa nagusian, finalaurrekoetara iritsi zen.

Irulegiren «irudi izoztu zabalago bat» erdietsi dute
Ikusi dute ekialdeko zona ere K. a. I. mendean abandonatu zela. Eskailera batzuk aurkitu dituzte aurten induskatutako etxebizitza
batean; orain arte, inoiz ez da halakorik atzeman Mendebaldeko
Pirinioetako Burdin Aroko herrixka batean.
Miaketa geofisiko ugari egin da inguruan, eta azterketa
horiek ondorioztatu dute hamalau bat hektareako eremuan izan daitezkeela
eraikin gehiago.
NABARMENDUAK

Itsasoko eolikoen merkatua indarra hartzen ari da
Argindar garbia lortzeko itxaropena itsasoko haize errotetan dago neurri handi batean, eta, bereziki, haize errota flotagarrietan. Offshore edo itsasoan eraikitako parke eolikoak finkoak edo flotagarriak izan daitezke. Espero dute 2050. urterako beharbada 1.000 GWeko potentzia egongo dela instalatuta munduan.

Fentanilo botika, drogarik hilgarriena AEBetan
Duela mende erdi baino gehiago garatutako droga opioide sintetiko bat da fentaniloa. Ebakuntzetan erabiltzeko asmatu zen, baina krisia eragin du Ameriketako Estatu Batuetako osasun publikoan: gaindosiz heriotza gehien eragiten duen droga da.

Adimen artifiziala: fikziotik errealitatera
GPT-4 txatak agerian utzi du adimen artifiziala ez dela jada etorkizuneko kontua. Adituek diote aurrerantzean geroz eta arlo gehiagotara zabalduko dela, baina zer da adimen artifiziala? Nola funtzionatzen du, eta nola aldatuko du gaur egungo bizimodua?
ERABILIENAK

Gazteen esamoldeak
Abenduaren 3a Euskararen Nazioarteko Eguna da. BERRIAk gazteen esamoldeak jaso ditu bideo batean. Hainbat eta hainbat esamolde baitaude, besteak beste, lagunari isilik egon dadila eskatzeko, diru gutxi daukagula esateko edota sexuaz aritzeko.

Berbaxerka, euskararekin eta euskaraz jolasean
Egunero 15.000 eta 20.000 lagun artean aritzen dira jolasean Berbaxerkan. Hizkuntza gutxituetan izan du oihartzuna jolasak. BERRIAren webgunean dago euskaraz hitzak bilatzeko jolasa.

Euskal Herriko biztanleria nabarmen handitu da
Gaindegiaren 2020ko ikerketa baten arabera, azken urtean hamarkadako biztanleria hazkunderik handiena izan du Euskal Herriak: 2019ko urtarrilaren 1ean, 3.170.891 biztanle zituen; hau da, urtebete lehenago baino 18.673 gehiago.

Basoak, larre eta landa lurrak baino gehiago
Orain dela 110 urteko Euskal Herrian, belardiek azaleraren %42,2 hartzen zuten, eta basoek, %35,8. 2010ean, azalera guztiaren ia erdia ziren basoak (%44,3), eta larre gutxiago zeuden (%32,9). Beherakada dezentez nabariagoa izan da isurialde mediterraneoan. Nolanahi ere, isurialde atlantikoan ere toki gutxiago hartzen dute larreek gaur egun.

Hil edo biziko bidaia baten kronika
Elkarrekin idatzi dute Miñan liburua: Ibrahima Baldek ahoz, eta Amets Arzallusek eskuz. Irunen ezagutu zuten elkar, anaiaren bila hasitako «abenturak» haraino eraman baitzuen Balde. Bata bertzeari galdezka aritu dira: elkarren arteko harremanaz, migrazio prozesuez, paperez, Europaz, itxi gabeko zauriez, familiaz, literaturaz... Bizitzaz, finean.
INFOGRAFIAK
IKUSI GUZTIAK
Garoñako zentral nuklearra eraisten hasiko da Espainiako Gobernua
Lanek hamar urte iraungo dute, eta 475 milioi euroren kostua izango dute. Hondakinekin eta kutsadurarekin kezkatuta agertu da Araba Garoña Gabe plataformak.
Burgosen (Gaztela eta Leon, Espainia) dago Santa Maria de Garoñako zentral nuklearra, Arabatik oso hurbil.

Prentsa askatasuna arriskuan Europako Batasunean
Hedabideen askatasunari buruzko Europako lege berriaren azken bertsioa indarrean sartzen bada, EBko estatuek malgutasun handiagoz erabili ahalko dituzte kazetarien aurkako espioitza programak, «segurtasun nazionaleko» arrazoiak direla medio. Prentsa askatasunaren kalterako izango lirateke neurri horiek.

Espainiako hauteskundeak: Sanchezi ondo atera zaio apustua
PPk irabazi ditu Espainiako Gorteetarako hauteskundeak, baina ezingo du gobernatu ez bakarrik, ez Voxekin batera. PSOEk Euskal Herriko eta Kataluniako independentistak konbentzitu beharko ditu Moncloan segitzeko.
BIDEOAK
IKUSI GUZTIAK
Haize errota flotagarri bat argindarra sortzen ari da Bizkaiko kostan
Sorgailua prototipo bat da, eta plataformaren funtzionamenduari eta ingurugiroan duen eraginari buruzko datuak bilduko ditu bi urtez. Espero dute informazio hori baliagarria izatea 2026an haize errota gehiago jartzeko.

Ondarre ondare
Ordiziako gazta txapelketa irabazi arren, Eneko Goiburu artzain segurarrak ez du bere egunerokorik aldatu: familia, herria, baserria eta lana. Eta aldatzeko asmorik ere ez: «Ekoizpen txikia eta kalitatea: horiek dira gure ezaugarriak». 140-150 ardi ditu, eta 2.000 gazta inguru ekoizten ditu urtero.
Hamar urtean hirugarrenez gailendu da Ondarre, eta bost garaikur dituzte guztira Ordizian.

Euskara ere atrapatua
Trapa 1990eko hamarkadan jaio zen, AEBetan, baina azken lauzpabost urteotan egin du eztanda Euskal Herrian. Genero maitatua da askorentzat, baina kritika jomuga ere izaten da hainbatetan.
Ahotsari jarritako filtroek, hizkera sarri diglosiko eta zikinak eta kantuetako mezu garratzek asaldura eragiten dute zenbait esparrutan. Haren arrakasta, baina, ukaezina da jadanik.