AZKENAK
Beroaldiei aurre egiten hasi
Oraindik udaberria zela Euskal Herrian izaniko bero boladei buruz idatzi du analisia Iñaki Petxarroman kazetariak. Klima aldaketaren ondorioz Nafarroan izaniko sute larrien gisakoak gehiagotan gertatzeko arriskua dagoela eta, agintariei neurriak hartzen hasteko eskatzen die.
Iritziak
Gas naturalaren gerra frontea
Gerrak fronte asko ditu. Horietako bat energiarena da. Agerian jarri du lubaki hori Ukrainan piztu den gerrak, Irune Lasak analisi honetan jaso duenez. Arma garrantzitsuenetako bat bihurtu da, eta energia sortzeko eta garraiatzeko azpiegituren kontrola dago jokoan gaur egun.
Euskal Elkargoak bermatuko du brebetako azterketen zuzenketa
Ekainaren 30ean eta uztailaren 1ean iragatekoak dira brebetako azterketak Ipar Euskal Herrian; uztailaren 12an, zeremonia ofiziala eginen dute elkargoaren egoitzan, ikasle bakoitzari dagokion nota emateko. Ez da funtsezko aterabide bat, baina indar handiko keinua da. «Ez du izanen brebetaren balio bera, baina erakunde ofizial batek babestutako agiri bat» izanen da: halaxe nabarmendu du Seaskak.
Albisteak
Bideoak
Bilboko Burdin Hesia, arerio bihurtutako babeslekua
1937ko ekainaren 12an hautsi zuten faxistek Burdin Hesia, Bilbo Handia inguratzen zuen defentsa lerroa. Bilbo erortzea lortzeko gakotzat aurkeztu da Alejandro Goikoetxea ingeniari jeltzale desertorea. Baina, ordurako, hegazkin aleman eta italiarrek behatuak zituzten eraikuntza lanak. Eraikitzen hasi zenetik, porrotera kondenatutako azpiegitura zen Burdin Hesia.
Infografiak
Peru Abarrategi Sarrionandia: «Esan zidaten kikilduta kantatuz gero ezinezkoa zela txapela irabaztea»
Ausart eta presiorik gabe kantatu zuen finalean Peru Abarrategi Sarrionandiak (Aramaio, Araba, 1997), eta horri esker gailendu zen Arabako Bertsolari Txapelketaren finalean. Ametsa bete duela aitortu du: «Zoramena da».
Elkarrizketak
NABARMENDUAK
Hil edo biziko bidaia baten kronika
Elkarrekin idatzi dute Miñan liburua: Ibrahima Baldek ahoz, eta Amets Arzallusek eskuz. Irunen ezagutu zuten elkar, anaiaren bila hasitako «abenturak» haraino eraman baitzuen Balde. Bata bertzeari galdezka aritu dira: elkarren arteko harremanaz, migrazio prozesuez, paperez, Europaz, itxi gabeko zauriez, familiaz, literaturaz... Bizitzaz, finean.
Josefina Lamberto hil da
Maravillas Lambertoren ahizpa izateaz gain, Nafarroako oroimen historikoaren alde eginiko lanagatik zen ezaguna. Ekainaren 7an hil zen, 93 urte zituela.
Euskarazko memeak sortzeko plataforma bat egin dute
'Memeka.eus' proiektua memeak egin eta zabaltzeko plataforma bat da, nerabeek euskara «modu ludikoan» erabil dezaten, «euren sentimenduak adierazteko, egoera bat azaltzeko edo, besterik gabe, lagunekin dibertitzeko».
ERABILIENAK
Gazteen esamoldeak
Abenduaren 3a Euskararen Nazioarteko Eguna da. BERRIAk gazteen esamoldeak jaso ditu bideo batean. Hainbat eta hainbat esamolde baitaude, besteak beste, lagunari isilik egon dadila eskatzeko, diru gutxi daukagula esateko edota sexuaz aritzeko.
Palmako sumendiak lur berria sortuko du
Lurra etengabe mugitzen ari da, eta horren ondorioetako bat dira sumendien erupzioak. Kanaria uharteak bolkanikoak dira, erupzioek sortutakoak. Magma zenbait ahotatik atera da, eta itsasoraino heldu da. Bide horretan, hainbat etxebizitza suntsitu eta laborantzarako lurrak hondatu ditu labak: hain zuzen gerora lur bihurtuko den labak.
22. Korrikaren ibilbidea, herriz herri
Amurrion (Araba) hasiko da aurten Korrika, martxoaren 31n. Euskal Herria zeharkatuz 2.180 kilometro egin ostean, Donostiara iritsiko da lasterketa, apirilaren 10ean; bertan amaituko da.
'Hitzekin' da leloa. Kantuaren hitzak Sustrai Colina bertsolariak sortu ditu, eta Nerea Urbizuk egina da musika. Aitortza, berriz, Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei egingo diete aurten.
Basoak, larre eta landa lurrak baino gehiago
Orain dela 110 urteko Euskal Herrian, belardiek azaleraren %42,2 hartzen zuten, eta basoek, %35,8. 2010ean, azalera guztiaren ia erdia ziren basoak (%44,3), eta larre gutxiago zeuden (%32,9). Beherakada dezentez nabariagoa izan da isurialde mediterraneoan. Nolanahi ere, isurialde atlantikoan ere toki gutxiago hartzen dute larreek gaur egun.
Antton Moustirats: «Besta ez-komertziala izanen da; egiazko hartu-eman bat»
Azken urteetan AEBetako Halloween jaia Itsasuraino (Lapurdi) heldua zela ikusirik, ikastolako buraso batzuekin lan bat abiatu zuten, Arimen Gaua izeneko larrazkeneko besta (Euskal Herrian sineste zaharretan ospatzen zena) berriz ekartzeko, beste mami batekin. Urriaren 31n eginen dute.
INFOGRAFIAK
IKUSI GUZTIAK
Bilboko Burdin Hesia, arerio bihurtutako babeslekua
1937ko ekainaren 12an hautsi zuten faxistek Burdin Hesia, Bilbo Handia inguratzen zuen defentsa lerroa. Bilbo erortzea lortzeko gakotzat aurkeztu da Alejandro Goikoetxea ingeniari jeltzale desertorea. Baina, ordurako, hegazkin aleman eta italiarrek behatuak zituzten eraikuntza lanak. Eraikitzen hasi zenetik, porrotera kondenatutako azpiegitura zen Burdin Hesia.
Jaiotza gutxiago urterik urte
Jaiotza tasaren jaitsiera nabari da Euskal Herri osoan: bi puntu egin du behera 2015etik 2020ra. Urteko jaiotzen eta heriotzen arteko defizita ere handitzen ari da herrialde guztietan. Zio ekonomikoak, sozialak eta demografikoak daude horren atzean.
Ehun egun gerran
Errusiak Ukraina inbaditu zuen egunean, ematen zuen Kievera eta Ukraina osora arazorik gabe eta denbora gutxian iritsiko zirela Errusiako tropak, baina ez da hala izan. Ehun egun joan dira otsailaren 24az geroztik, gerra luzatu egin da, eta ez du azkar bukatzeko itxurarik. Negoziazio bideak itota daude, gainera.
BIDEOAK
IKUSI GUZTIAK
Euskal Elkargoak bermatuko du brebetako azterketen zuzenketa
Ekainaren 30ean eta uztailaren 1ean iragatekoak dira brebetako azterketak Ipar Euskal Herrian; uztailaren 12an, zeremonia ofiziala eginen dute elkargoaren egoitzan, ikasle bakoitzari dagokion nota emateko. Ez da funtsezko aterabide bat, baina indar handiko keinua da. «Ez du izanen brebetaren balio bera, baina erakunde ofizial batek babestutako agiri bat» izanen da: halaxe nabarmendu du Seaskak.
Damaris Egurrola: «Tituluak irabazteaz gainera, taldearentzat garrantzitsu sentitu naiz»
Txapeldunen Liga irabazi duen Euskal Herriko lehen emakumezkoa da Damaris Egurrola (Orlando, AEB, 1999). Olympique Lyoneko jokalariak Frantziako Liga ere irabazi du. Eta, ezusterik ezean, uztailean Eurokopa jokatuko du Herbehereekin.
Australiako arbolen heriotza tasa bikoiztu egin da 1980tik
‘Nature’ aldizkariaren arabera, klima aldaketak eragin du zuhaitzen bizialdien murriztea. Azterketa egin duten adituen arabera, atmosferako lurrunaren presioa aspaldi da defizitean, eta defizit hori handitu den abiada berean handitu da heriotza tasa ere. Baso tropikalak «giltzarri» dira klima larrialdia geldiarazteko; ordea, «oso kalteberak» dira aldaketak direla eta.
