AZKENAK
Lorea Agirre eta Begoña Garaikoetxea: «Erru gutxiago behar dugu, eta oxigeno gehiago»
Euskararen patuaz kezka duen orok, hots, mundu justuago baten ikuskera duten guztiek maiatzaren 21eko Donostiako mobilizazioa bere egitea nahi dute Agirrek eta Garaikoetxeak. «Euskaldunak zein Euskal Herriaren etorkizuna euskaraz imajinatzen duten herritar guztiak» deitu dituzte mobilizaziora.
Elkarrizketak
Abortu librerako urratsa
Abortuaren lege proiektua onartu du Espainiako Gobernuak. Heziketan eta osasun menstrualean eragiteko neurri sorta bat jaso dute. Besteak beste, higiene menstrualerako produktuak doan banatuko dituzte institutuetan. Arauak badu, baina, hutsune nabarmen bat: gobernuak ez du murriztuko hilekorako higiene produktuen BEZa.
Albisteak
Bideoak
Euskararen erabilera, gaitasunaren gainetik
Iñaki Iurrebaso soziologoaren arabera, euskararen jakite maila nabarmen apalagoa da sarritan irudikatu izan dena baino; euskararen erabilera, berriz, handiagoa, dagoen gaitasuna eta soilik arrazoi instrumentalak kontuan hartuta legokiokeena baino.
Neurketa egiteko beste irizpide batzuk erabili ditu. Besteak beste, euskaldunak eta erdaldunak bereizten dituen ikuspegitik continuum delakora igaro da, jakite maila desberdina dutenen multzoak bereiziz.
Infografiak
Gerra hemen hasten da
Europako entrenamendugune militarrik handiena Nafarroan dago: Bardeako tiro eremua. 1951tik, NATOko kideek han probatzen dute gatazka armatuetan erabiliko duten munizioa.
Euskal Herriko ehun enpresa inguruk dute harremana armagintzarekin. Aeronautika sektorea da industria militarraren eta zibilaren arteko zilbor hesterik oparoena.
Esne Bidearen 'bihotz' beltza
Sagittarius A* Esne Bidearen erdiguneko zulo beltzaren lehen irudia aurkeztu dute. Erraldoia da: lau milioi Eguzkiren parekoa, eta 44 milioi kilometroko diametrokoa. Lurretik 27.000 argi urtera dago.
Ez da teleskopio bakar batek ateratako irudia, baizik munduko zortzi erradioteleskopioko sare batek lortutako datuekin osatutakoa.
NABARMENDUAK
Miren Guillo Arakistain: «Hilekoaren ideologia bera baztertzailea da»
Hamar urte baino gehiago daramatza Miren Guillok (Elgoibar, 1983) hilekoaren politikak ikertzen, eta horren guztiaren emaitza da egin duen tesia.
Bide luzea egin du horra iristeko: gorputza ardatz hartuta, 36 pertsona elkarrizketatu ditu sakon, eta hainbat garaitan eta askotariko ekintzetan parte hartuz egin du behaketa lana.
Uste du gizarteko desberdinkeria sozialek areagotu egiten dutela hilekoaren estigma.
Sergio Garcia: «LGTBI+ pertsona batzuk ezin dira kalean seguru ibili»
LGTBI gazteen egoera aztertu du Gasteizko Gazteria Zerbitzuak 'Maskarilla, kuadrilla eta ezpain margoa' txostenean. Pandemia garaian egoerak okerrera egin duela ondorioztatu dute.
Mediterraneoa Kantauri ertzean
IPCCk Europari buruz egindako azken ikerketan, xehatu dute zer ondorio izango dituen klima aldaketak hurrengo hamarkadetan Euskal Herrian. Mundua hiru gradu berotuko balitz, klima mediterraneoa erruz hedatuko litzateke egungo eremuetatik harago.
ERABILIENAK
Gazteen esamoldeak
Abenduaren 3a Euskararen Nazioarteko Eguna da. BERRIAk gazteen esamoldeak jaso ditu bideo batean. Hainbat eta hainbat esamolde baitaude, besteak beste, lagunari isilik egon dadila eskatzeko, diru gutxi daukagula esateko edota sexuaz aritzeko.
Palmako sumendiak lur berria sortuko du
Lurra etengabe mugitzen ari da, eta horren ondorioetako bat dira sumendien erupzioak. Kanaria uharteak bolkanikoak dira, erupzioek sortutakoak. Magma zenbait ahotatik atera da, eta itsasoraino heldu da. Bide horretan, hainbat etxebizitza suntsitu eta laborantzarako lurrak hondatu ditu labak: hain zuzen gerora lur bihurtuko den labak.
22. Korrikaren ibilbidea, herriz herri
Amurrion (Araba) hasiko da aurten Korrika, martxoaren 31n. Euskal Herria zeharkatuz 2.180 kilometro egin ostean, Donostiara iritsiko da lasterketa, apirilaren 10ean; bertan amaituko da.
'Hitzekin' da leloa. Kantuaren hitzak Sustrai Colina bertsolariak sortu ditu, eta Nerea Urbizuk egina da musika. Aitortza, berriz, Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoei egingo diete aurten.
Basoak, larre eta landa lurrak baino gehiago
Orain dela 110 urteko Euskal Herrian, belardiek azaleraren %42,2 hartzen zuten, eta basoek, %35,8. 2010ean, azalera guztiaren ia erdia ziren basoak (%44,3), eta larre gutxiago zeuden (%32,9). Beherakada dezentez nabariagoa izan da isurialde mediterraneoan. Nolanahi ere, isurialde atlantikoan ere toki gutxiago hartzen dute larreek gaur egun.
Antton Moustirats: «Besta ez-komertziala izanen da; egiazko hartu-eman bat»
Azken urteetan AEBetako Halloween jaia Itsasuraino (Lapurdi) heldua zela ikusirik, ikastolako buraso batzuekin lan bat abiatu zuten, Arimen Gaua izeneko larrazkeneko besta (Euskal Herrian sineste zaharretan ospatzen zena) berriz ekartzeko, beste mami batekin. Urriaren 31n eginen dute.
INFOGRAFIAK
IKUSI GUZTIAK
Euskararen erabilera, gaitasunaren gainetik
Iñaki Iurrebaso soziologoaren arabera, euskararen jakite maila nabarmen apalagoa da sarritan irudikatu izan dena baino; euskararen erabilera, berriz, handiagoa, dagoen gaitasuna eta soilik arrazoi instrumentalak kontuan hartuta legokiokeena baino.
Neurketa egiteko beste irizpide batzuk erabili ditu. Besteak beste, euskaldunak eta erdaldunak bereizten dituen ikuspegitik continuum delakora igaro da, jakite maila desberdina dutenen multzoak bereiziz.
Nafarroa, zatituta
1986ko Euskararen Legeak ezarritako zonifikazioak hiru eremutan bereizten du Nafarroa: eremu euskalduna, eremu mistoa eta eremu ez-euskalduna. Euskara eremu euskaldunean bakarrik da ofiziala. Kontseiluaren ustez, «lege diskriminatzaileen irakurketa are diskriminatzaileagoa» egiten du egungo gobernuak.
Frantzian baino beherago, baina goraka segitzen du Le Penek Euskal Herrian
Ipar Euskal Herrian Emmanuel Macron gailendu da Frantziako presidentetzarako hauteskundeetako bigarren itzulian. Macronek botoen %65,5 eskuratu ditu, 106.017, alegia. Le Penek, berriz, %35,5; hau da, 55.879 boz.
BIDEOAK
IKUSI GUZTIAK
Abortu librerako urratsa
Abortuaren lege proiektua onartu du Espainiako Gobernuak. Heziketan eta osasun menstrualean eragiteko neurri sorta bat jaso dute. Besteak beste, higiene menstrualerako produktuak doan banatuko dituzte institutuetan. Arauak badu, baina, hutsune nabarmen bat: gobernuak ez du murriztuko hilekorako higiene produktuen BEZa.
Bost urte errautsen artean
Duela bost urte jarri zuten Zubietako erraustegiaren lehen harria. Gipuzkoako hiri hondakinak erretzeko irtenbide egokitzat aurkeztu zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak. Zubietako herritarrek (Donostiako udalerria), ordea, ez zuten gauza bera pentsatzen.
Sinn Feinek lehendabizikoz irabazi ditu bozak Ipar Irlandan
Errepublikanoek 2017ko bozetako kopuru berari eutsi diote: 27 aulki. DUP alderdi unionista 25ekin geratu da, hiru galtzeraino. Biak elkarrekin gobernua osatzen saiatuko dira.
Ander Perez Zala BERRIAko kazetariak bertatik bertara jorratu ditu hauteskundeak.
